MüƏLLİFDƏN

Müəllif: 
Rical alimlərinin Həfs ibni Bəhdilə haqda irəli sürdükləri 
nəzəriyyələr barədə ətraflı məlumat əldə etdiniz. Bunu da qeyd 
edək ki, Həfs barəsində fikir irəli sürən ravilər, digər qarilərin 
raviləri kimi şəxsiyyəti və kimliyi məlum olmayan kəslərdir. 
2. Əbu Bəkr – 
Adı Şəbə, atasının adı Əyyaş ibni Salim Hənatdır. 
Bəni-əsəd və Kufi qəbilələrinə mənsub olmuşdur. 

---

131 
İbni Cəzri onun barəsində bu sözləri deyir: «O, öz qiraət 
üslubunu müəllimi Asimə, həmçinin Əta ibni Saibə və Əsləmə 
Munqirə təqdim etmişdir. Şəbə yüz il ömür sürmüş və ölümündən 
yeddi il əvvəl qiraətdən əl çəkmişdir. 
Şəbə zəmanəsinin ən tanınmış qiraət və şəriət alimlərindən biri 
hesab olunurdu. Bəzən o, özü haqda deyərdi: Tək mən özüm islam 
dininin yarısını təşkil edirəm! Ölüm ayağında bacısını ağlayan 
görən Şəbə deyir: «Evin o küncünə bax! Mən orada on səkkiz min 
dəfə Quranı xətm etmişəm.» Şəbə Hicrətin 95-ci ilində doğulmuş, 
193-cü və ya 194-cü ilində vəfat etmişdir. 
Abdullah ibni Əhməd ibni Hənbəl atasından Əbu Bəkr haqda 
deyərdi: «Şəbə mötəbər şəxsiyyətlərdən olmaqla yanaşı, səhvə də 
çox yol verərdi.» 
İbni Əbi Hatəm deyir: «Atamdan, Əbu Bəkr Əyyaşın və Əbul 
Əhvəsin kimliyi haqda soruşduqda bu sözləri dedi: Onlardan heç 
birinin mötəbər olmasını təsdiq etmirəm. İbni Səd deyir: «O, düz 
danışan və etibarlı bir şəxs idi, hədislə yanaşı digər elmlərə də 
yiyələnirdi. Lakin səhvə də çox yol verərdi.» 
Əbu Nəsim deyir: «Hədis və qiraətdə Əbu Bəkrdən çox səhvə yol 
verən ikinci bir şəxs görmədim.» 
Bəzad deyir: «Hafizəsi zəif olduğu üçün hədis əzbərləmirdi.» 
Yəqub ibni Şeybə deyir: «Nəql etdiyi hədislərdə bir növ zəiflik 
nəzərə çarpırdı.» 
ƏBU ƏMR BƏSRİ 
Zəbban ibni Əla ibni Əmmar Mazəni Bəsrə əhalisindən 
olmuşdur. Bəziləri, hətta onun iranlı olduğunu da qeyd etmişlər. 
Təqibə məruz qaldığı üçün atası ilə birlikdə Hicazı tərk etməyə 
məcbur olmuş və qiraət elminə Məkkə və Mədinədə yiyələnmişdir. 
Bəsrə və Kufə şəhərlərində də tanınmış qiraət ustalarının 
dərslərində iştirak etmiş, sonralar daha da məşhurlaşaraq yeddi 
qiraət ustalarının sırasına daxil edilmişdir. 
Şam camaatı Hicrətin 5-ci yüz illiyinə qədər İbni Amirin qiraət 
üsulundan istifadə edərdi. Amma sonralar İraqdan Şama gəlmiş bir 
şəxs Əməvi məscidində Əbu Əmr Bəsrinin qiraətini geniş şəkildə 

---

132 
təbliğ etmiş və onu yerli əhaliyə öyrətməyə başlamışdır. Əsməi, 
Əbu Əmrdən nəql edərək deyir: «Hətta keçmiş qiraət ustalarından 
kimsənin məndən bilikli olduğunu güman etmirəm.» 
Əbu Əmr Hicrətin 68-ci ilində doğulmuş və bir çoxlarının 
dediyinə görə, 154-cü ildə vəfat etmişdir. 
Dovri, İbni Muindən nəql edərək deyir: «Əbu Əmr mötəbər və 
etimad olunası bir şəxs olmuşdur.» 
Əbu Xeysəmə deyir: «Əbu Əmrin heç bir nöqsanı yox idi, lakin 
nəql etdiyi rəvayətləri yadda saxlaya bilmirdi.» 
Nəsr ibni Əli Cəhzəmi atasından nəql edərək deyir: «Günlərin bir 
günündə Şəbə mənə dedi: Əbu Əmrin qiraətinə diqqət yetir! Hər 
hansı bir qiraəti seçərsə, onu kağız üzərinə köçür. Çünki, o, yaxın 
gələcəkdə qiraət tədris edəcəkdir.» 
Əbu Müaviyə Əzhəri nəql edərək deyir: «Əbu Əmr bir neçə 
qiraət üsuluna yiyələnmişdi. O, ərəb dilinin incəliklərinə fəsahət 
alimlərindən daha çox tanış idi.»(
Təhzibut-təhzib, 12-ci cild, səh.178-180)