Mustaqil talim

Riskka ta’sir etish imkoniyati 
bo‘yicha: 

ekzogen (tashqi) risklar, 
ularga ta’sir etish qaror qabul qiluvchi shaxs ta’siri ostiga 
tushmaydi va risklarni amalga oshishi natijasida yuzaga keluvchi zararlarni, oqibatlarini 
kamayishi bilan cheklanadi; 

endogen (ichki) risklar, 
qaror qabul qiluvchi shaxs ta’sir doirasida bo‘ladi, qaysiki ular 
uchun risklarni yuzaga kelish ehtimolligi kamayadi va ayrim hollarda butunlay 
bo‘lmaydi. 

---

Iqtisodiy muhitlar uchun xos bo‘lgan risklarning tasnifiy tizimi o‘z tarkibiga guruhlar, 
toyifalar, turlar, kichik turlar va xillarni oladi. Ularning chizmali ko‘rinishi 1-rasmda aks 
ettirilgan.
Ehtimolli natijasi (riskli hodisa) 
bo‘yicha risklar quyidagilarga bo‘linadi:
Haqiqiy risklar 
– 
salbiy yoki nolli natijani olish ehtimolligi: tabiiy, ekologik, siyosiy, 
transport va tijorat risklarining bir qismi (mulkiy, ishlab chiqarish, savdo).
Spekulyativ risklar 
– 
ham ijobiy, ham salbiy natijani olish ehtimolligi: moliyaviy risklar.
Risklarni yuzaga kelishining asosiy sabablaridan 
kelib chiqib, ular quyidagilarga 
bo‘linadi: 

tabiiy;

ekologik;

siyosiy;

transport;

tijorat.
Tarkibiy belgisi 
bo‘yicha tijorat risklari quyidagilarga bo‘linadi: 

mulkiy, 
mulklarni o‘g‘irlik, sovuqqonlik, texnik va texnologik tizimlarda ortiqcha quvvat 
va b. sababli yo‘qotish ehtimolligi; 

ishlab chiqarish, 
turli sabablar bilan ishlab chiqarishdagi to‘xtalishlar natijasida zarar 
ko‘rish ehtimolligi; 

savdo, 
to‘lovlarning kechikishi, tovarlarni transportirovka qilish jarayonida to‘lovlarni 
rad qilish, tovarlarni yetkazib bermaslik va b. sababli zarar ko‘rish ehtimolligi.