Sh. N. Zaynutdinov, R. I. Nurimbetov

2.2. Rahbarning ish vaqti va undan foydalanish
V aqtni inson egalik qilgan pul, ixtisoslik, asbob-uskuna, 
xomashyo va h.k. kabi im koniyatlarning biri sifatida baholash 
mumkin. A m m o vaqt — oddiy im koniyatlardan emas. Uni 
o m borxonada xom ashyoni jam g ‘argan kabi jam g ‘arib b o ‘l- 
maydi, m ashinani yurgizganidek, yoqib yo o ‘chirib ham b o ‘l- 
maydi. U ni asbob-uskunalam i ehtiyot qism lar bilan alm ash- 
tirgandek, alm ashtirib b o ‘lmaydi. U ni erkin savdoda sotib olib 
b o ‘lm aydi, yoki im koniyatim iz doirasida b o ‘lgan resurslar 
kabi uni yangidan yaratish ham m um kin emas. Vaqt benazir 
va tiklab b o ‘lmaydigan boylikdir. Vaqtni yo‘qotar ekanm iz, 
undan tam om an ayrilamiz.
Odatda vaqt hamisha etmaydi. Lekin hammaga emas. Hamma 
ishlarini(deyarli ham m a ishlarini) bajarishga ulguruvchi odam lar 
ham bor. H ar bir kishi uchun sutka 24 soatni tashkil etadi, bir 
soat — 60 daqiqani, bir daqiqa b o lsa 60 soniyani. Lekin faqat 
ayrim odamlargina 24 soat ichida ham m a ishini qilib ulguradi, 
qolganlari esa deyarli hech narsaga ulgurishmaydi. Nega?
Sababi, h am m a ishini bajarib ulguruvchilar vaqtini to ‘g‘ri 
ta q sim la y b ila d i, q o lg a n la r b o ‘lsa u n i ayovsiz rav ish d a 
sarflashadi. Y uqorida aytilganlardan ikkita m uhim xulosa kelib 
chiqadi. Birinchisi: vaqtdan unum li foydalanish m um kin. 
Ikkinchisi: vaqtni tejashni o ‘rganish m um kin, buning uchun 
faqat istak b o ‘lishi kerak kishida.
Vaqtdan unum li foydalanish, keng m a’noda kishi o ‘zini 
o ‘zi idora qila bilishiga tengdir. Bu, ayniqsa, rahbar xodimlarga
35

---

va biznesm enlarga o ‘ta zarurdir, chunki ular faqat o ‘zining 
m ehnatini to ‘g‘ri tashkil etibgina qolm ay, balki boshqa k o ‘p- 
chilik odamlarning mehnatini to ‘g‘ri tashkil etishga mas’uldirlar. 
Amerikalik boshqaruv sohasidagi m ashhur olim Piter D ruker 
ta ’kidlaganidek, "Vaqt o ‘zi o ‘ta noyob narsa, buning ustiga 
siz u n d an unum li foydalana olm asangiz, hech narsaning 
uddasidan chiqa olmaysiz". Xullas, vaqtndan unum li foy- 
dalanishni bilish — xoh u kosm onavt b o isin , xoh u uy bekasi 
b o ‘lsin — har bir kishi u ch u n foydalidir.
V aqtdan unum li foydalanish m uam m osini hal etishga 
kirishishdan oldin, bizning vaqtim iz behuda qayerga ketishi 
xususida to ‘xtalib o ‘taylik. Kasallikni oldini olish uni deyarli 
tuzatish dem akdir.
T adbirkor shaxsning vaqti b eh u d a ketuvchi o ‘rinlarga 
quyidagilar kiradi:
U
m asalaning aniq q o ‘yilm agani(m ayda ishlarga vaqtning 
ko‘p ketishi);
ga ish kunini yaxshi rejalashtirmasalik;