Sh. N. Zaynutdinov, R. I. Nurimbetov

I BOB. PERSONALNI BOSHQARISH ASOSLARI
Muhim tushunchalar: 
personal, personalni boshqarish 
usullari, personalni boshqarish uslublari, personalni b o sh ­
qarish tam oyillari, zam onaviy yondashuvlar.
1.1. Personalni boshqarish mazmuni va mohiyati
Iqtisodiyotni boshqarish keng m a ’noda iqtisodiy obyekt- 
larni, jarayonlam i, m unosabatlarni boshqarishni ifoda etadi. 
B u n d ay ta lq in d a b o sh q a ru v n in g h a r b ir q ism id a inson 
om ilining, odam lar ishtirokidagi boshqaruv om ilining m av- 
judligi chetdan nazar tashlaganda k o ‘rinm agandek tuyuladi.
C het el tajribasida personal m uam m olarini hal qilishga 
d oir ikkita asosiy yondashuv m avjud. B irinchi yondashuv 
d iq q at-e’tiborni shunga qaratadiki, "Inson resurslarini bosh­
qarish" m azkur m uam m oni hal qilishning strategik jihatlarini, 
shu jum ladan, ijtimoiy rivojlantirish rrtasalalarini qam rab oladi. 
"Personalni boshqarish" esa k o ‘proq kadrlar bilan tezkor ish 
olib borishga taalluqlidir. Ikkinchi yondashuv shunga asos- 
lanadiki, "inson resurslarini boshqarish" a w a lo m eh n at va 
bandlik sohasidagi m unosabatlarni davlat yo‘li bilan tartibga 
solish m asalalariga, "personalni boshqarish" esa k o rx o n a 
darajasidagi m ehnat m unosabatlariga qaratilgan.
Atamalardagi farqlarga faoliyat xususiyati va yo‘nalishlari 
sabab b o ‘lishi mumkin. Masalan, "personal" atamasi ko‘pincha 
unchalik katta bo‘lmagan firmalar (bu yerda 100 kishidan kamroq 
xodim nazarda tutilmoqda) tomonidan ishlatiladi. "Inson resurslari" 
atamasidan foydalanuvchilar orasida xodimlarining soni 2,5 ming 
kishidan ortiq bolgan yirik tashkilotlar ustunlik qiladi.
0 ‘zbekistonda perso n aln i boshqarish 1990- yillarning 
bo sh larid an e ’tib o ran sh ak llan a boshladi. B unga birin ch i 
navbatda m a’m uriy-buyruqbozlik tizim ining inqirozga uch- 
rashi, korxonalarning mustaqilligi, b o zo r m unosabatlarining 
rivojlanishi va tadbirkorlikning avj olishi ham da eng asosiysi, 
iqtisodiyotning rivojlanish m arkazida IN S O N turishini anglab 
etish sabab b o ld i.

---

Personalni boshqarish (personal m enejm enti) — korxona, 
firm a darajasida ishchi kuchi potensialining norm al rivoj- 
lanishi, amal qilishi va undan samarali foydalanish yuzasidan 
o ‘zaro bog‘langan tashkiliy-iqtisodiy va ijtimoiy chora-tadbirlar 
tizimidir. Personalni boshqarish uzluksiz jarayon sifatida n a ­
m oyon b o ‘ladi, u xodimlarning m ehnat qilish sabablarini, u n ­
dan yuqori darajada foyda olishini, dem ak, korxonalar fa- 
oliyatida pirovard yuksak natijalar qo‘lga kiritilganligini bildiradi.