q va
x fonemalari kam farq
qiladigan shevalarda uchraydi.
h - bo‘g‘iz tovushi. Nemis tilidagi
sh undoshi kabi talaffuz etiladi.
Diakritik belgilar va boshqa shartli ifodalar: t ranskripsiyada asosiy belgilar
bilan bir qatorda diakritik belgilar ham ishlatiladi. Asosiy belgiga qo‘shilgan
qo‘shimcha belgi diakritik belgi deyiladi. Bunda transkripsiya uchun tanlangan
alfavit orqali ifoda qilib bo‘lmasa, boshqa tillar alfavitidan harflar olinadi yoki harflar
yoniga, ustiga, ostiga, ichiga diakritik belgilar orttiriladi.
Masalan, til oldi o‘(
ɵ )ni til orqa o‘(
o )dan farqlash uchun asosiy belgining
o‘rtasiga qo‘yilgan chiziqcha bilan farqlanadi. Ana shu qo‘yilgan farqlovchi chiziq
yoki nuqta diakritik belgi sanaladi.
Transkripsiyada orfografiyada qabul qilingan bayon alomatlari, nuqtalar
ko‘pincha boshqa ma’nolarda qo‘llanadi. Masalan, bahor so‘zi transkripsiyada ba:hor
deb yoziladi. Bu so‘zdagi
a: dan keyingi ikki nuqta
a ning cho‘ziq talaffuz qilinishini
bildiradi.
. (bir nuqta)
: (ikki nuqta) va
:: (bir necha ikki nuqta) belgidan keyin qo‘yilib,
unlining uzunligini, cho‘zib aytilishini ifodalaydi.
, - lenis, g‘ ning yoniga qo‘yilib [
g‘ , ], talaffuzda portlashni ifodalaydi.
‘ - asper, g ning yoniga qo‘yilib [g
` ], spirantizatsiyani, ya’ni shu tovushni
sirg‘aluvchi ekanligini ifodalaydi.
ґ - akut, belgining o‘ng tomoniga qo‘yilib, [l
ґ ] palatalizatsiya (yumshalish)ni
ko‘rsatadi.
Ch - belgisi, konvergensiya (birlashish) hodisasini ko‘rsatish uchun tovushlar
va fonemalar orasiga qo‘yiladi.
