D. A. Nabiyeva, H. R. Zokirova O‘zbek tili fonetikasi

-lә/ 
-la, -nә/-na, -dim/-dыm, -tim/-tыm
kabi variantlari mavjud. Bunday affiks 
variantlari so‘zlarning talaffuzini qulaytirishga va ayni vaqtda, tilning tabiiy 
simmetrik holatini (muvozanatini) saqlab qolishga xizmat qiladi. 
Savollar 
1.Singarmonizm hodisasi nima? 
2.Palatal garmoniya va labial garmoniyani ffarqlab bering. 
3.Palatal garmoniyada unlilar qaysi belgilari bilan moslashadi? 
4. Artikulyatsion qulaylik deganda nimani tushunasiz? 
5. Labial garmoniyada moslashish necha tomonlama bo‘ladi? 
6. Hozirgi o‘zbek tilida singarmonizmning qanday turi mavjud? 
7. Qaysi shevalarda palatal garmoniya saqlanib qolgan? 
8. Umlaut moslikni tushuntiring. 
9. Pertseptiv va delimitativ funksiya deganda nimani tushunasiz? 
10. Singarmonizmning undoshlarga qanday ta’siri bor? 
11. Singarmonizmning morfologiyaga ta’siri qanday? 
Tayanch termin va iboralar 
 
Singarmonizm, palatal garmoniya, labial garmoniya, artikulyatsion qulaylik, 
umlaut, pertseptiv funksiya, deliminativ funksiya, tovushlarning moslashishi, 
tovushlar uyg‘unligi, muvozanat, variant,jaranglilik va jarangsizlik, til oldilik va til 
orqalik, yumshoq varianti, qattiq varianti.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

97 
 
GLOSSARIY 
Aferezis
ham xuddi eliziya kabi sandhi holatda hosil bo‘lgan ikkita qator 
unlidan birining reduktsiyalaiishidir. Sandhi holatda bir yerda keluvchi ikkita har xil 
unlidan birinchisining reduktsiyalanib, o‘z artikulyatsiyasini yo‘qotishi eliziya bo‘lsa, 
xuddi shunday sharoitda ikkinchi unlining reduktsiyalanishi aferezis sanaladi. 
Masalan, 
narsa
va b.