S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, K. A. Tashev

T(i)
(i=l,2,3,.'...,m) 
bloklarga ajratiladi, bu yerda m-shifrlanuvchi axborot hajmi orqali 
aniqlanadi. Birinchi blok 
T(
1) oddiy almashtirish algoritmining bi­
rinchi 16 iteratsiyalariga binoan o‘zgartiriladi. Kalit sifatida dast­
labki axborot shifrlanishda ishlatiladigan kalit olinadi. Olingan 64 
bitli ikkili so‘z ikkinchi blok 
T(
2) bilan mod2 bo‘yicha jamlanadi. 
71(1) blok ustida qanday iteratsiya o‘zgartirishlari bajarilgan bo‘Isa, 
jamlash natijasi ustida ham shunday o‘zgartirishlar amalga oshi­
riladi va oxirida 
T(
3) blok bilan mod 2 bo‘yicha jamlanadi. Bunday 
harakatlar dastlabki axborotning 
m
- 1 bloki bo‘yicha takrorlanadi.
93

---

Agar oxirgi 
T(m
) blok to‘liq bo‘lmasa, u 64 xonagacha nollar bilan 
to‘ldiradi. Bu blok 
T(m-
1) blok ishlanish natijasi bilan mod2 
bo‘yicha jamlanadi va oddiy almashtirish algoritmining birinchi 16 
iteratsiyalari bo‘yicha o‘zgartiriladi. Hosil bo‘lgan 64 xonali blok- 
dan к bit uzunlikdagi so‘z ajratib olinadi va bu so‘z imitovstavka 
hisoblanadi.
Imitovstavka shifrlangan axborotning oxiriga joylashtiriladi. 
Bu axborot olingandan so‘ng, u rasshifrovka qilinadi. Rasshifrovka 
qilingan axborot bo‘yicha imitovstavka aniqlanadi va olingani bilan 
solishtiriladi. Agar imitovstavkalar mos kelmasa, rasshifrovka 
qilingan axborot noto‘g‘ri deb hisoblanadi.
0 ‘zbekistonning m a ’lumotlarni shifrlash standarti
0 ‘z DSt 
1105-2009 ma’lumotlarni shifrlash algoritmi diamatritsaviy fimk- 
siyalami qo‘llagan holda 256 bit uzunlikdagi ma’lumotlar blokini 
shifrmatnga o‘girish va shifrmatnni dastlabki matnga o‘girish uchun 
256 yoki 512 bit uzunlikdagi kriptografik kalitlardan foydalanishga 
mo‘ljallangan.
Ushbu standartda 0 ‘z DSt 1109 bo‘yicha atamalar hamda 
quyidagi atamalar mos ta’riflari bilan qo‘llanilgan:
-