A21 Avezbayev S

2. Ver turlari tarkibini va tuzilishint, ulardan foydalanish 
tartibi va sharoitlarini aniqjash 
X jaliklarda yerdan foydalanish har xil, yer turlariga bo liq 
holda amalga oshiriladi. Har xi! yer turlarini tavsiflovchi asosiy 
belgilar — ularning m ljallangan maqsadlari (haydalma yerlar, 
pichanzorlar, yaylovlar), tabiiy va yaratiigan xususiyatlari 
(masalan, suv bosadigan va quruq pichanzorlar, tabiiy va madaniy 
yaylovlar, su oriladigan va zaxi qochirilgan haydalma yerlar). 
Yer turlarini klassifikatsiyaiash ularning m ljallangan maqsad-
lari va doimly foydalanishini hisobga olib tkaziladi. Masaian, 
vaqtincha mollami boqish uchun foydalanilayotgan pichanzor 
mollarni boqish uchun foydalaniladigan rmon singari yaylov deb 
hisoblanmaydi. 
Shunday qilib, yer turlari deh ziga xos tabiiy yoki yangidan 
yaratilgan xususiyatlarga ega, ma'lum ishlah chiqarish va boshqa 
maqsadiar uchun rejali va doimiy foydalaniladigan yer uchastkalari-
ga aytiladi. 
Yer turlari ikki asosiy guruhga — qishloq x jaligi va noqishloq 
x jaligi, b linadi. Birinchisiga qishloq x jaligi mahsulotlarini (6z-
iq-ovqat mahsulotlari, xomashyo, ozuqalar) olish uchun doimiy foy-
dalaniladigan yeriar kiradi. Ular haydalma yerlar, daraxtzorlar, par-
tov, b z yerlar, pichanzorlar va yaylovlarni z ichiga oladi. 
Haydalma yerlar deb yuqori unumdor tuproqli, doimiy lsh-
lanadigan va qishloq x jalik ekiniarini ekish uchun foydalaniladi-
gan (k p yillik tlarni va toza shudgorlarni ham q shib) yer-
larga aytiladi. Haydalma yerlarga yerlarni yashil it sifatida 
ekilgan va tubdan yaxshilash uchun haydaladigan ekiniar egalla-
gan yerlar (2 yilgacha) hamda ekin ekish uchun foydalaniladigan 
bo daraxtlari orasidagi yerlar kiritilmaydi. 
Daraxtiorlar -- sun'iy yaratilgan daraxtlar, chakalaklar 
( rmon maydonlarisiz) yoki k p yillik t- simliklari uchun 
foydalaniladigan, meva-rezavor, texnika, yoki shifobahsh mahsu-
lotlari hosilini olish uchun m ljallangan qishloq x jalik yer 
turlaridir. Daraxtzorlar tarkibida bogiar, uzumzorlar, rezavorzor-
303 

---

lar, meva k chatxonalari, plantatsiyalar (tut, choy, efir yo li, 
gulli va boshq.) ajratiladi. 
Partov (b z) yerlar — bu oldin haydalma yer b lib, keyin 
kuzdan boshlab bir yildan k p qishloq x jalik ekinlarini ekish 
uchun foydalanilmagan va toza shudgor (par) uchun qoldirilma-
gan ycr uchastkaiaridir. 
Pichanzorlar — doimiy pichan rish uchun foydalaniladigan 
yer turlaridir. Pichanzorlar davlat standartlariga asosan suv bila 1 
qoplanadigan, quruq, zaxlashgan, tubdan yaxshilangan, toza, har 
xil darajada chakalaklar, rmon daraxtlari va d ngliklar bilan 
qoplangan b lishi mumkin. 
Yayiovlar — doimiy chorva mollarini boqish uchun (bunday 
foydalanish asosiy hisoblanadi) toydalaniladigan hamda mollarni 
boqish uchun yaroqli, pichan rish uchun foydalanilmaydigan va