A21 Avezbayev S

5. Dala shiyponlarini va suv ta'minoti 
manbalarini loyihalash 
Dala shiyponlari x jalik markazlaridan uzoqdagi almashlab 
ekish massivlarida haydalma yerlar maydoni katta b lganda quri-
ladi. Ular dala ishlari davrida mexanizatorlar va ishchilarning 
qisqa muddatli yoki uzoq yashashlari, ovqatlanish va hordiq 
chiqarishlari, qishloq x jalik texnikasi turishi va ularni saqlash, 
texnik xizmat k rsatish, joriy va profilaktika ta'mirlashlarini 
tkazish, ishchilarga madaniy-maishiy xizmat k rsatish uchun 
xizmat qiladi. 
Dala shiyponlari quyidagi turlarga b linadi: 
— kapital jihozlangan, haydaima yerlar massivlari qishloqlar-
dan 5 km oshiq masofada joylashganda tashkil etiladigan; 
— yengil tipdagi, binolari kapital jihozlanmagan, bostirmalari, 
ochiq texnika turadigan joylari, isitilmagan binolari bor; 
— k chma, vagonchalarda jihozlangan va kam sonli tez 
yi iladigan vaqtinchalik inshootlarga ega. 
U yoki bu turdagi dala shiyponlarini qurishning maqsadga 
muvofiqligi t risida qarorni qabul qilish uchun qurilishga 
sarflanadigan kapital xarajatiar, yillik amortizatsiya ajratmasi va 
ekspluatatsiya xarajatlari va ishchi kuchini tashish uchun qilinadi-
gan xarajatlarning pasayishi natijasida olinadigan foyda aniqlanadi. 
Foyda AEl quyidagi ifoda b yicha aniqlanadi: 
E 
bunda Z — dala ishlariga mehnat sarfi, odam-kun, K^r — dala shiyponidan 
foydalanish koeffitsienti (brigadaning dala shiyponida b lish kunlari sonining 
dala ishlari davri uzunligiga nisbati); R — xizmat k rsatiladigan massivgacha 
b Igan rtacha masofa, km; n — bir kunda bir odamning qatnashlari soni; 
S, — I odamni tashish qiymati, s m; E — mashinada tashiladigan odamlar 
soni (t ldirilish koeffitsientini hisobga olib). 
Agar kapital xarajatlarning qoplanish koeffitsienti (qoplanish 
muddati) me'yoridan oshmasa yoki x jalikka ma'qul b lsa, dala 
shiyponini qurish t risida qaror qabul qilinadi. 
390 

---