57
Axborotning har qanday turi feyk bo’lishi mumkin –
ijtimoiy tarmoqlardagi
postlar, sahifalar, izohlar, yangiliklar, xabarlar, maqolalar, media vositalaridagi
fotosuratlar, ijtimoiy tarmoqlardagi roliklar, tovush elementlari.
Ko’pincha
ilmiy axborot ham soxtalashtiriladi: soxta ilmiy maqolalar, tadqiqotlar nashr
etilmoqda.
Feyklarni “yashirish” uchun odatda, ishonish oson bo’lgan, rost axborotning
elementlaridan foydalanishadi. Misol tariqasida trenerning Timur haqidagi ilk
hikoyasini keltirish mumkin. U yerda, ma’lum bo’lganidek, rost ma’lumotlar
kame mas, lekin ular uydirmalar bilan to’l
dirilgan. Haqiqat elementlari bizni
o’ylab chiqilgan axborotni ham ishonch bilan qabul qilishga majburlaydi
.
Zamonaviy texnologiyalar yordamida har qanday axborotni soxtalashtirish
mumkin. Misol uchun,axborotni soxtalashtirishning so’nggi “zamonaviy
urfdag
i” usuli –
bu dipfeyk. Bu nimani anglatadi? Bu texnik ravishda bir
shaxsning yuzini boshqa shaxsning yuziga joylashtirish. Bir tarafdan, bu juda
maroqli va qiziqarli. Lekin boshqa tarafdan
–
buning natijasida ma’lum bir
shaxsga, hamda butun bir jamiyatga katta zarar keltirish mumkin.
Misol uchun, trenerning Timur haqidagi ikkita hikoyasini eslang. Asl hikoyada
biz ijobiy ko’rinishda –
halol pul ishlab topadigan, do’konda vijdoniga quloq
solgan bolani ko’rgan bo’lsak, trenerning birinchi hikoyasida u bir oz
ayor,
uddaburon bo’lib ko’rinmoqda
. Uchinchi hikoyada esa u umuman salbiy
qahramonga aylandi.
М
P 2.
Trener auditoriyaga murojaat qiladi: «Keling biz Timur va skeyt
haqidagi hikoyani trener taqdim etgan variantlarda kimdir eshitganini
faraz
qilaylik. Timur uchun bu qanday oqibatlarga ega bo’lishi mumkin
(javoblar flipchartda qayd etiladi)?»
Dostları ilə paylaş: 
