İkt-baza bilikləri

DİFTERİYA 
 
Difteriya h
əyat üçün qorxulu olan kəskin infeksiyon 
x
əstəlikdir.Bu infeksiya orqanizmə daxil olduqda özünü 
yuxarı tənəffüs yollarının xəstəliklərinin əlamətləri 
şəklində biruzə verir.Xəstəlik burun tutulması, udma aktı 
zamanı boğazda ağırlıq, gözdə zədələrlə özünü göstərir. 
Əsas təhlükə xəstəliyin verdiyi soyuqlama əlamətləri 
deyil, bakteriyaların ifraz etdiyi toksinlərdir, hansıki bu 
toksinl
ər ürək-damar və əsəb sistemini korlayır. Xəstəliyin 
yoluxdurucuları qram-müsbət bakteriyalardır. Difteriya 
çöpl
əri difteriya toksinləri buraxır ki, bunlar da başqa kimyəvi maddələrlə birləşib neyraminidaza 
fermenti 
əmələ gətirir. Difteriya toksininin sintezi toxumalara ciddi zərər vurur. Xəstəlik orqanizmə 
hava-
damcı yolu,təmas məişət yolları (oyuncaqlardan ,kitablardan,dəsmallardan) yoluxur. 
Risk amill
əri: 
X
əstəlik ən çox 3-7 yaş arası uşaqlarda rast gəlinir. Son zamanlar yeniyetmələrdə də rast gəlmək 
olur. Fenotipik c
əhətdən sağlam görünən virusgəzdirənlər də xəstəliyi yoluxdura bilirlər. Difteriya 
çöpl
əri burunda, ağızda olarsa nəfəs yolları vasitəsilə, gözdə olarsa əl ,yaxud məişət əşyaları ilə 
yoluxa bilir. X
əstəliyin inkubasiya müddəti 2-10 gündür. 
Difteriya toksini-(difteriya çöpl
ərinin ifraz etdiyi toksin) bir neçə komponentdən ibarətdir. Bu 
toksinl
ər qan damarları vasitəsilə bütün orqanizmə yayılır, o cümlədən miokardı, sinir sistemini 
tamamil
ə korlayır. Nəticədə miokardit əmələ gəlir. kapilyarların sıradan çıxması isə xəstədə toksiki 
şokun meydana gəlməsinə səbəb olur. 
Əlamətləri: 
Difteriyanın ilkin əlaməti yüksək qızdırma, udma aktının ağrılı olması, boğazda qızartılardır. 
X
əstəlik zamanı boyun nahiyəsindəki limfa düyünləri böyüyür. Əgər xəstəlik yüngül formada olarsa 

---

1 h
əftə ərzində sağala bilir, ağır formada isə xəstənin vəziyyəti daha da ağırlaşır, sağalma uzun 
müdd
ət çəkir. 
X
əstəliyin ağırlaşmış forması toksiki difteriya adlanır və bu zaman qızdırma 39,5-41*-yə qalxır. 
X
əstədə güclü baş ağrıları və yuxululuq müşahidə olunur. Xəstənin dərisi solğun, ağzında quruluq 
olur. Badamcıqlarda olan şişkinlik boğaz keçəcəyini bütünlüklə tuta bilir. 
Difteriyanın bir neçə forması vardır: 
-burun formasi 
-
göz forması 
-d
əri forması 
Diaqnostika: 
Diaqnozun qoyulması uçun anamnezin dəqiqliyi vacibdir. İnstrumental və laborator müayinələrlə 
diaqnoz t
əsdiqlərnir. Laborator müayinələrə qanin ümumi analizi, qanın bakterioloji analizi əsas 
götürülür. 
Müalic
əsi: 
Difteriyanın bütün növləri ağırlıq dərəcəsindən asılı olmayaraq xəstəxana şəraitində müalicə 
olunmalıdır. Xəstə dietasına diqqət yetirməlidir. Xəstəliyin müalicəsində difteriya əleyhinə 
preparatlardan,antibiotikl
ərdən istifadə olunur. 
Bu bakteriya h
əmçinin digər orqanları zədələmə funksiyası olan toksin istehsal edir. Bu xəstəlik 
k
əskin gedişi ilə xarakterizə olunur və əsas əlamətləri boğazda ağrı, az miqdarda temperature 
yüks
əlməsi, boğazda badamcıqların şişməsindən ibarətdir. Difteriya toksini bəzi ağır hallarda hətta 
miokarditl
ərə və periferik neyropatiyalara səbəb oa bilər. Difteriya toksini boğazda və 
badamcıqların üzərində ölü toxumadan ibarət təbəqə əmələ gətirir və bunula da nəfəsalmanı və 
qidanın udulması prosesini çətinləşdirir. Bu xəstəlik birbaşa fiziki kontakt yolu ilə və ya xəstə 
insanların öskürməsi və ya asqırması nəticəsində əmələ gələn aerosol formalı sekresiyanın 
udulması zamanı insandan insane keçə bilir. 
Difteriya 
əleyhinə vaksinasiya bu xəstəlikdən dolayı baş verən xəstələnmə və ölüm hallarını 
əhəmiyyətli dərəcədə azalmışdır. Buna baxmayaraq difteriya xəstəliyi bir sıra azgəlirli ölkələrdə 
h
ələ də uşaqlar arasında böyük sağlıq problem olaraq qalmaqdadır. Difteriyanın endemik olduğu 
ölk
əərdə, xəstəlik kiçik epidemiyalar formasında ya da sporadic olaraq rastlanılır. Difteriya xəstəliyi 
5-10% hallarda ölüml
ə nəticələnə bilir. Bu göstərici uşaqlar arasında daha yüksəkdir. Müalicə 
zamanı difteriya toksininin təsirini aradan qaldırmaq üçün antitoksinlərdən, eləcə də bakteriyaları 
öldürm
ək üçün antibiotiklərdən istifadə olunur. 
Difteriya vaksini toksik qabiliyy
əti inaktivasiya edilmiş bakterial toksoiddir. Bu vaksin başqa 
vaksinl
ərlə birlikdə kombinasiya şəkilində tətbiq olunur. Yetkin insanlarda və yaşlılarda difteriya 
toksoidi 
əsasən tetanus toksoidi ilə birlikdə daha aşağı konsentrasiyalarda tətbiq edilir. 
ÜST ilkin olaraq 3 dozalı vaksinasiya, bunun ardınca isə 3 gücləndirici doza vaksinasiyanın tətbiq 
olunmasını təklif edir. Birinci mərhələ vaksinasiya təxminən 6 həftəlikdə başlanmalı və 4 həftə 
intervalla t
ətbiq edilməlidir. Gücləndirici dozalar isə 2 yaşda (12-23 ay), 4-7 yaşda və 9-15 yaşda 
t
ətbiq edilməlidir. Gücləndirici dozalar arasında ən az 4 il intervalın olması daha 
m
əqsədəuyğundur.