3-ma’ruza : Ishlab chiqarishning sanitariyasi va gigiyenasi meyorlari, mazmuni

Umumiy shamollatish
. Sanoat korxonalari ishlab chiqarish binolarida ajralib chiqayotgan 
har xil zararli moddalarni shamol yo‘nalishtirish vositasi bilan birgalikda chiqarib yuborishning
imkoniyati bo‘lmasa, yoki ajralib chiqayotgan moddalar texnologik jarayonning hamma 
uchastkalaridan ajralib chiqayotgan bo‘lsa, unda yakka tartibdagi shamollatish vositalarini 
qo‘llash imkoniyati yo‘qoladi. Ana shunday hollarda umumiy shamollatish usulidan foydalaniladi. 
Umumiy shamollatish vositasini zararli moddalar yoki issiqlik eng ko‘p ajralib chiqayotgan 
zonaga o‘rnatish kerak. 
 
6.1 - rasm. So‘rish qurilmasi. Chapdagi -to‘g‘ri; o‘ngdagi -noto‘g‘ri. 
Sanoat korxonalari xonalarida ajralib chiqadigan zararli omil faqat issiqlik bo‘lsa, unda 
hisoblab almashtiriladigan havo miqdori quyidagi formula bilan aniqlanadi. 
Bu yerda G1 - chiqarilib tashlanishi kerak bo‘lgan havo miqdori, kg/s; 
Qort - ortiqcha issiqlik miqdori. 
)
(
24
,
0
1
o
х
орт
t
t
Q
G



---

Issiq sharoit uchun issiqlik balansini quyidagicha yozish mumkin. 
tT 

10oC, Qort = 

Q + Qrad – (Q1+Q2+Q3 +Q4). 
O‘rtacha va sovuq davr uchun, 
tT

10oC, Qort=

Q– (Q1+Q2+Q3+Q4+Q5+Q6). 
Bunda 

Q - xonadagi hamma issiqlik manbalaridan ajralayotgan issiqlik miqdori, kkal/soat; 
Tabiiy shamollatish
. Tabiy shamollatish tashqaridan bino ichiga kirgan sovuq havo bino 
ichidagi issiqlik hisobiga issiqlik qabul qilib, isigandan keyin hajmi kengayganligi sababli 
engillashib binoning yuqori tomonlariga qarab harakatlanadi va agar biz binoning yuqori qismida
havoning chiqib ketishi uchun truba yoki tirqishlar hosil qilsak unda biz havoni tashqariga chiqarib 
yuborish imkoniyatiga ega bo‘lamiz. Bu jarayon har qanday sanoat korxonasi binosida, 
shuningdek qar qanday binoda, ayniqsa, sovuq faslda uzluksiz davom etadi va bu hodisani 
aeratsiya deb yuritiladi.
Sanitar normalarga mos holda barcha xonalar tabiiy shamollatish mo‘ljallangan bo‘lishi 
kerak. Xonada havoning tabiiy harakatlanishi havodagi zichliklarning farqiga ko‘ra va tashqi havo 
bilan ichki havo bosimi farqlari hisobiga yuz beradi. 
Tabiiy shamollatish xonalarning chiqarish kanallari, shaxtalari va darchalari orqali amalga 
oshiriladi. Bular o‘z navbatida, xonadan katta hajmdagi havoni chiqarish va unga kiritishni 
mexanik shamollatkichlarsiz amalga oshiradi va bundan tashqari u mexanik shamollatish 
tizimidan arzondir. Tabiiy shamollatish issiq sexlardan ortiqcha issiqlikni chiqarishning eng 
yaxshi vositasi hisoblanadi. (6.2-rasm). Bu shamollatishning kamchiligi haroratiga, shamolning 
kuchi va yo‘nalishiga, tabiiy havo almashinishi qurilmalarini ishlash harakteriga ko‘ra 
tashkillashtirilgan va tashkillashtirilmagan turlarga bo‘linadi.