Nazariy fizika kursi

n-\
tartibli multipol sistema (n + l)-tartibli multipolni hosil qiladi. Bularga| 
asosan n-tartibli multipolni zaryadlar soni 
2
n bo'ladi.
Nolinchi, dipol va kvadrupol yaqinlashishlarda olingan natijalarga 
ko'ra kuzatish nuqtasi cheksizga intilganda elektrostatik maydon poten* 
siali va kuchlanganligi mos ravishda
(5.52)
(5.53)
(
5
.
54)1
ipo
 
~ r " 1,
E 0
~
r
2


~
r ~ 2,
E l
~
7’-3
ip2
 
~
Г- 3 ,
E 2
~
r ~ 4
118

---

4
> n ~ r
n , =
En
~
r
(n+1). 
tarzda nolga intiladi.
(5.55)
5.4 
Elektrostatik m aydon energiyasi
Madomiki, tinch turgan zaryadlar atrofida magnit maydon hosil 
bo:lmas ekan, bunday zaryadlar hosil qiladigan maydon energiyasi faqat 
e le k tr
maydon energiyasiga teng bo‘ladi. Elektrostatik maydon ener­
giyasi (4.53) ga muvofiq quyidagicha yoziladi:
Bu energiyani uch xil talqin qilish mumkin.
Zaryadlar sistemasi bir necha bo‘laklardan iborat bo‘lsin deb faraz 
qilamiz. Har bir qism hosil qilgan maydonlar yig‘indisi superpozitsiya 
prinsipiga asosan umumiy maydonga teng bo‘ladi. Ya’ni,
(5.56)
e
= Y . e ‘
(5.57)
U vaqtda (5.56) ga muvofiq
(5.58)
yoki
(5.59)
ij
Bu yerda
(5.60)
Agar 
i — j
bo‘lsa,
(5.61)
119

---

Bu energiya