Nazariy fizika kursi

ra
ning darajalarif 
bo‘yicha qatorga yoyish mumkin. Ya’ni
U
=
Uo
+
U\
+
U
2
+ • ■
• • 
(5-80J
Bu yerda birinchi had
Uo =
¥ > o £ e a =
etp0.
(5.81)


0
= y?(0) tashqi maydonning koordinata boshidagi potensiali. Bu 
ifodani (5.79) bilan solishtirib quyidagi xulosaga kelamiz. Zaryadlar sis­
temasining tashqi maydondagi energiyasi nolinchi yaqinlashishda, koor­
dinata boshiga joylashtirilgan zaryadi sistemaning to‘liq zaryadiga teng 
bo‘lgan bitta nuqtaviy zaryadning energiyasiga tengligi kelib chiqadi.B 
Endi (5.80) qatordagi ikkinchi hadni ko‘ramiz:
U\
=
(
ear a =
grad v
?0
eara =
dgrad 
1
p0.
(5.82) 
V 
d r a ) Ta=o ^
E
q
= — grad 


tashqi maydonning koordinata boshidagi kuchlangan-* 
ligi ekanligini e’tiborga olsak, (5.82) quyidagi ko‘rinishni oladi:
U\
=
- E 0d.
(5.831
Bunga ko‘ra (5.80) qatordagi ikkinchi had maydon bilan zaryadlar sis­
temasining dipol yaqinlashishidagi o‘zaro ta ’sir energiyasini, ya’ni may- 
don bilan dipolning o‘zaro ta ’sir energiyasini beradi.

---

(5.80) qatordagi hadlarni tahlil qilishni davom ettirsak, keyingi 
tartibdagi multipol yaqinlashishlardagi o'zaro ta ’sir energiyalarni ola- 
naiz. Biz faqat ikkita had bilan kifoyalanib, maydon tomonidan zaryad­
lar sistemasiga ta ’sir etayotgan kuchni yozamiz:
F =
“ (grad