Nazariy fizika kursi

К )
sanoq sistemada ikki voqeaning koordinatalari 
ham da sodir bo‘lish vaqtlari (х ь г/ь
z \, ti)
va (x2, 
У
2
, *
2
, t2)
bo'lsin. 
Belgilashlar kiritamiz:
^12
=
( x 2
— X \ ) 2 + (
2/2
— У
1 ) 2
+
(^ 2
- •Zl)2) 
t
\ 2
= t i — t \
Bu belgilashlarda ikki voqea orasidagi intervalning kvadratini quyidagi 
ko‘rinishda yozish mumkin:
c
2
_
2.2
_
>2 
0 12 — c r12 
*12-
Ikki voqea orasidagi interval haqiqiy bo:lsin (5f2 > 0 ) . Bu holda 
t u
vaqt ichida yorug‘likning bosib o‘tgan yo'li ikki voqea orasidagi fa- 
zoviy masofadan k atta bo‘ladi. y a’ni ikki voqeani yorug'lik signali bilan 
bog‘lash mumkin. Bu holda shunday 
(К ')
sanoq sistem ani5 ko‘rsatish 
mumkinki, unda har ikkala voqea bir nuqtada sodir bo‘ladi, y a’ni ikki 
voqea orasidagi fazoviy interval nolga teng:
I
112
— 0, 
S
12
= ct!
12
.
JBundan keyin alohida ta ’kidlanmasa sanoq sistema deganda inersial sanoq
sistemani tushunamiz
18

---

Masalan, laboratoriyadagi b itta lam paning yonib o‘chishi yoki ikki mar- 
t,a ketma-ket yonishi bunga misol bo‘ladi. Bu inisolda fazoviy ina- 
sofa nolga teng va interval faqat ikki voqea orasida o‘tgan vaqt bilan 
aniqlanadi. Shu sababli haqiqiy intervallar “
vaqtsimon
” deyiladi. Bir 
jism ustida ketma-ket ikki voqea sodir bo‘lsa, ular orasidagi interval 
doimo vaqtsimon bo‘ladi.
Ikki voqea orasidagi interval mavhum bo'lsin (S1^ < 0)- Bu holda 
t i
2
vaqt ichida yorugiikning bosib o‘tgan yo‘li ikki voqea orasidagi 
fazoviy masofadan kichik bo‘ladi. Ikki voqeani yorug‘lik signali bilan 
bog'lash mumkin bo'lmaydi. Bu holda shunday (
К
') sanoq sistemani 
ko'rsatish mumkinki unda har ikkala voqea bir vaqtda sodir bo‘ladi, 
ya’ni ikki voqea orasida o'tgan vaqt nolga teng: