Nazariy fizika kursi

К
sanoq sistemadagi kuzatuvchiga 
nisbatan 
x
o‘qi bo'ylab 
K '
bilan birga 
V
tezlik bilan harakatlanayotgan 
bo'lsin. Bu jismni bundan buyon 
masshtab
deb ataymiz. M asshtabni 
deformatsiyalovchi hech qanday kuch yo‘q deb qaraymiz.
K '
sistem ada masshtabninig koordinatalari 
x\
va 
x
'2
bo'lsin. 
x'
o‘qi 
bo ‘ylab uning uzunligini 
Iq — x^—x^
bilan belgilaymiz va m asshtabning 
x u s u s i y
uzunligi deb ataymiz. Uning uzunligini 
К
sanoq sistemaga 
nisbatan hisoblashda uchlarining koordinatalarini bir vaqtda o‘lchash 
kerak. Turli vaqtlarda aniqlangan koordinatalar farqi m asshtab uzun­
ligini bermaydi. Aniq 
t
vaqtda m asshtabning 
К
sistemaga nisbatan 
koordinatalari 
x\
va ж
2
bo!lsin. Ikkala sanoq sistem asida koordinatalar 
orasidagi bog'lanishni (1.26) almashtirishning ikkinchisidan foydalanib 
topamiz:
x\
=
А =
(1.28)
s j l - f
3 2
 
2
 
y j l -
0 2
 
'
2 6

---

Bu ifodalarning ikkinchisidan birinchisini ayirib quyidagini hosil qila-
miz:
(1.29)
Bu yerda 
I = x?
— 
x\
m asshtabning 
К
sistemadagi uzunligi. N atijada
Bungan 
V
tezlik bilan harakatlanayotgan m asshtabning uzunligi uning 
xususiy uzunligiga nisbatan l / \ / l — 
P2
m arta qisqarishini ko‘ramiz. 
Shunday qilib, ikki nuqta orasidagi masofa sanoq sistemasining tez­
ligiga bog‘liq ekan. M asshtabning bunday qisqarishi