Nazariy fizika kursi

Ikki vektorning vektor ko'paytmasi:
13-rasm:
Fazo inversiasida fazoviy orientatsiyasi o'zgaradigan vektorlar aksial yoki 
psevdo vektor deyiladi.
a(r) = —a (—r). 
(A.70)
Aksial vektor, odatda. ikki qutb vektorlarning vektor ko'paytmasidan 
hosil bo'ladi. Bu 13-rasmda ko'rsatilgan (a va b qutb vektorlarning vektor 
ko'paytmasidan aksial с vektorning hosil bo'lishi keltirilgan. (b) chizma (a) 
chizmaning inversiyasi.). Burchak tezlik, kuch momenti va magnit maydon 
kuchlanganligi aksial (psevdo) vektorga misol bo'ladi.
326

---

А .2 Maydonlar
Fazoning har bir nuqtasida aniqlangan skalyar funksiya 
skalyar
maydon deyiladi.
Fazoning har bir nuqtasida aniqlangan vektor funksiya
a (r) = i ax(r) + j ay(r) + к аг{г) 
(A.71)
vektor maydon deyiladi.
Vektor (maydon) ning skalyar argumenti bo'yicha hosilasi:
da(x) 
d 
. 
da(x) 
dao(x)
~ Л Г  = ^ ( ° o ( * M * ) ) =
+ a(x ) ■
dx 
• 
(A.72)
Bu yerda birinchi had vektorning modulini, ikkinchi had esa uning yo'nalishini 
o‘zgarishini ko'rsatadi. ад(.т) birlik vektor.
Maydon koordinataga bog'liq bo'lish bir qatorda vaqtga ham bog'liq 
bo'lishi mukin. a(x,y,z,t) vektorning vaqt bo'yicha to'liq hosilasi quyidagi 
ko'rinishda yoziladi:
da 
да
да
да
da 
da
~ S = S i +
 "* t o +
to + ”* to = ЗГ + ("e r a d )a . 
(A.73}
Nabla operatori
n
9 . 
d . 
d
,
^ t o ’ + ^
+ t o *
 
munosabat bilan aniqlanadi.
Nabla operatori bilan skalyar maydon (funksiya) ga ta’sir qilsak (gradient 
olsak), yana vektor maydon hosil bo'ladi: