Учебное пособие подготовлено в соответствии с учебной программы

YTLATning funktsional tarkibi
deganda 
o’zaro bog’langan ichki tizimlar, 
bloklar, tizim va uning ayrim bo’laklari bajaradigan vazifalarga mos ajratilgan 
masalalar majmualari yig’indisi 
deb tushunish kerak. YTLATni funktsional 
tarkiblashning birinchi bosqichida ichki tizimlarni ajratishning asosiga obyekt 
funktsional tamoyilini qo‟yish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Bu tamoyil tizimni 
nisbatan ajralgan tarkibiy qismlarga bo‟ladi, yer tuzishni loyihalashning turli xil 
turlarini o‟zida mujassamlagan, loyihalashning o‟ziga xos obyektlariga, 
muddatlariga va bosqichliligiga, olinadigan loyiha hujjatlari tavsifiga ega yoki 
loyiha ishlarini rejalash, amalga oshirish va nazorat qilishni ta‟minlash imkonini 
beradi.
YTLAT arxitekturasi
– 
bu ma’lumotlarni qayta ishlash, himoya qilish, 
saqlash, faollashtirish va ularni monitorda ko’rinadigan shaklga keltirish jarayon-
larini hamda texnik vositalar va dasturiy ta’minotning o’zaro aloqalari tamoyil-
larini, tarkibini, maqsadini aniqlaydigan avtomatlashgan yer tuzish tizimini umu-
miy mantiqiy tashkil etishdir. 
Bu yondashuvni umumiy axborot-mantiqiy modeli (5-rasm) sifatida 
tasavvur etish mumkin. Unga mos tarzda yer tuzish bo‟yicha loyiha ishlarini 
tashkil etish va rejalash avtomatlashtirilishi kerak. 

---

34 
7- rasm. YTLATning funktsional tarkibining umumlashtirilgan axborot-
mantiqiy modeli 
Respublika va viloyatlar darajasida yer 
tuzish ishlarini rejalash va tashkil etish 
ichki tizimi 
Ma‟myriy tumanlar darajasida yer 
tuzish ishlarini rejalash va tashkil etish 
ichki tizimi 
Хo‟jaliklararo yer tuzish loyihalarini 
ishlashni avtomatlashtirish ichki tizimi 
Хo‟jalikda ichki yer tuzish loyihalarini 
ishlashni avtomatlashtirish ichki tizimi 
Ishchi loyihalashni avtomatlashtirish 
ichki tizimi 
Loyihaning amalga oshirilishi ustidan 
mualliflik nazorati ichki tizimi 
Maxsus axborot – me‟yoriy ta‟minot ichki 
tizimi 
Nostandart so‟rovlarga er tuzish xizmati 
ko‟rsatish ichki tizimi
Ma‟lumot olishning ananaviy manbalari 
Yer egaligi va erdan 
foydalanuvchilar 
Loyiha ishlarini 
bajaruvchilar 
Respublika va 
viloyatlar darajasida 
bazaviy ta‟minlovchi 
tizimlar 
Тuman darajasida 
loyiha axborot-
so‟rov tizimlar 

---

35 
Rejalashtirish va tashkil etish ichki tizimi vazifalariga quyidagilar kiradi: 

yer tuzish xarakatlarini rejalash bo‟yicha me‟yoriy ma‟lumotlarni (loyiha 
va qidiruv ishlari, baholari va boshq.) yuritish;

tumanlar, yer egalari va yerdan foydalanuvchilar bo‟yicha turli xil 
o‟rganishlar va izlanishlar materiallari borligi to‟g‟risida ma‟lumotlar yig‟ish; 

yerdan oqilona foydalanishning kompleks dasturlari va manfaatdor 
korxonalarning so‟rovnomalari asosida loyiha va izlanish ishlariga mavjud talablar 
to‟g‟risidagi ma‟lumotlarni ro‟yxatga olish; 

yer tuzish ishlarining optimal rejasini va tarmoqli grafigini tuzish; 

loyiha institutlarining, ular filiallari va bo‟limlarining ishchilari soni, ish 
haqi fondi va moddiy ta‟minotini rejalash bo‟yicha hisoblashlarni avtomatlashgan 
tarzda bajarish.