İslamda şİƏLİK Əllamə seyyid məHƏMMƏd hüseyn təbatəBAİ
Yüklə 2,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
| XİLAFƏTİN
ƏLİ ( Ə )- A ÇATMASI VƏ ONUN SEÇDİYİ YOL Əli (ə)-ın xilafəti hicri tarixi ilə 35-ci ilin axırlarında başlandı və təqribən 4 il beş ay davam etdi. Əli (ə) öz xilafəti dövründə Peyğəmbərin (s) siyrəsinə (üslub və davranışına) əməl edirdi. 1 Əvvəlki üç xəlifənin dövründə şəriətdə baş verən dəyişikliklərin əksəriyyəti islah olunaraq əvvəlki hala qaytarıldı və ümmətin idarə olunmasını öhdəsinə alan nalayiq valilər işdən kənarlaşdırıldı. 2 Həqiqətdə bunlar inqilabi bir hərəkat idi və təbiidir ki, bu prosesdə bir çox çətinliklər qarşıya çıxmalı idi. Əli (ə) xilafətə çatdığı ilk gündə camaata belə söyləyir: “Agah olun! Peyğəmbəri-Əkrəmin (s) besəti dövründə qarşılaşdığınız çətinliklər bu gün yenidən sizə tərəf qaytarılmış və yaxanızdan tutmuşdur. Hər şey dəyişdirilməlidir; geriyə çəkilmiş fəzilətli səhabələr üzə çıxmalı, nalayiq və yaramaz işlərə adət edənlər geri çəkilməlidir. (Haqq və batil; onların hər birinin sahibi vardır və hamı haqqa tabe olmalıdır). Batilin əksəriyyətə 1 “Tarixi Yəqubi” , 2- ci cild , səh- 154. 2 “Tarixi Yəqubi” , 2 - ci cild , səh- 155). 51 çevrilməsi təzə bir şey deyildir. Haqqın azlıqda olmasına gəldikdə isə, azlar da bəzən irəliləyir və onların da irəliləmək ümidi vardır. Əlbəttə, çox az hallarda insana arxa çevirən məsələ, yenidən ona üz gətirir.” 1 Əli (ə) başladığı inqilabi prosesi və islahat işlərini davam etdirirdi. Amma hər bir inqilabi hərəkatın təbiətinə uyğun olaraq, mənafeləri təhlükəyə düşən müxalif ünsürlər hər tərəfdən müxalifətçiliyə başlayıb “üçüncü xəlifənin intiqamını almaq” bəhanəsi ilə daxildə qanlı müharibələr törətdilər. Bu mübarizə və müharibələr təqribən Əli (ə)-ın xilafətinin əvvəlindən axırına qədər davam etdi. Şiələrin nəzərində bu daxili çarpışmaların əsil səbəbi şəxsi mənafelər və əldən getmiş mövqelərin yenidən qaytarılması marağı olub; üçüncü xəlifənin intiqamının alınması xalqı aldatmaqdan başqa bir şey deyildi, hətta bu barədə azacıq da olsa anlaşılmazlıq və şübhə yox idi. 2 1 “Nəhcül - bəlağə” , 15- ci xütbə 2 Peyğəmbəri-əkrəmin (s) vəfatından sonra bir neçə nəfər Əli (ə)-a tabe olaraq Əbu Bəkrə beyət etməkdən imtina etdilər. Bunların başında tanınmış səhabə Salman, Əbuzər, Miqdad, Əmmar dayanırdı. Əli (ə)-ın xilafətinin əvvəllərində də çox az adam müxalifət ünvanı ilə beyətdən imtina etdilər. O cümlədən inadkar müxalif və qanun pozanlar olan Səid ibni As, Vəlid ibni Əqəbə, Mərvan ibni Həkəm, Əmr ibni As, Busr ibni Ərtat, Səmrət ibni Cündəb, Müğeyrət ibni Şöbə və s.-nin adını qeyd etmək olar. Bu iki dəstənin tarixinin araş-dırılması, onlardan baş verən əməllərə diqqət yetirilməsi, onların tarixində baş verilən hadisələr onların dini şəxsiyyətlərini və hədəflərini gözəl 52 “Cəməl” müharibəsi adlanan birinci qiyamın əsas amili ikinci xəlifənin dövründə beytül-malın müsəlmanlar arasında bölüşdürülməsi zamanı yaranan sinfi ixtilaflar idi. Əli (ə) xilafətə seçildikdən sonra beytül-malı camaatın şəkildə bəyan edir. Birinci dəstə Peyğəmbəri-Əkrəmin (s) xas səhabələrindən, zahid, ibadətçi, fədakar və islami azadlıq sevənlər olub Peyğəmbər (s) tərəfindən xüsusi hörmətə layiq görülürdü. Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: “Allah mənə xəbər vermişdir ki, O, dörd nəfəri sevir, mənə də əmr etmişdir ki, onları sevəm. Onların adını soruşduqda üç dəfə “Əli” - deyə buyurdu və sonra Salman, Əbuzər və Miqdadın adını çəkdi.” “Sünəni ibni Macə”, 1-ci cild, səh-66. Ayişə deyir: “Rəsuli-Əkrəm (s) buyurdu: “Əmmara hər vaxt iki iş əmr olunsa hökmən haqq və daha yaxşı olanını seçəcəkdir.” “Sünəni ibni Macə”, 1-ci cild, səh-66. Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: “Asiman və yer arasında Əbuzərdən doğru danışan bir şəxs yoxdur.” “Sünəni ibni Macə”, 1-ci cild, səh-68. Bu böyük səhabələrdən bütün ömürləri boyu şəriətə zidd və qanunsuz bir əməl görünməmişdi, onlar heç bir kəsin qanını nahaq yerə axıtmamış, bir kəsin namusuna toxunmamış, bir kəsin malını oğurlamamış, yaxud camaatı düz yoldan azdırmamışlar. Lakin tarix ikinci dəstənin törətdikləri faciəli işlər və qanuna zidd hərəkətlərlə doludur , onların nahaq yerə axıtdıqları qanlar , müsəlmanların mallarını zəbt etmələri , rüsvayçı əməlləri saysız - hesabsızdır və heç bir üzürlü bəhanə ilə onlara bəraət qazandırmaq olmaz . Yalnız ( sünnülərin dedikləri kimi ), bunu demək olar ki , Allah onlardan razı olsun , törətdikləri hər bir cinayətdə azad idilər , kitab və sünnətdə olan islam qayda - qanunları istisnai olaraq onlara aid deyildi və yalnız başqalarının haqqında yaradılmışdı !! 53 arasında bərabər şəkildə böldü; Peyğəmbərin (s) üslubu da məhz bu idi. Əli (ə)-ın bu rəftarı Təlhə və Zübeyri çox qəzəbləndirdi. Onlar Əli (ə)-a qarşı çıxaraq, öz ətraflarında qüvvə toplamaq qərarına gəldilər. Kəbəni ziyarət etmək adı ilə Mədinədən Məkkəyə gedib o zaman orada olan Ümmül-möminin Ayişə ilə görüşdülər. (O, Əli (ə)-a qarşı yaxşı münasibət bəsləmirdi.) Onlar ümumi razılığa gəlib üçüncü xəlifənin intiqamını almaq (!) adı ilə qanlı “Cəməl” müharibəsini törətdilər. 1 Halbuki, Təlhə və Zübeyr üçüncü xəlifənin evi mühasirəyə alınıb qətlə yetirilən zaman Mədinədə olduqları halda onu müdafiə etməmişdilər; 2 hələ üstəlik bu hadisədən sonra Əli (ə)-a beyət edən ilk şəxslər idi. 3 Hətta Ayişənin özü də camaatı üçüncü xəlifənin qətlə yetirilməsinə təhrik edənlərdən biri idi. 4 O, xəlifənin qətlə yetirilməsi xəbərini eşidəndə sevincini gizlədə bilmədi və ölənin ardınca söyüş söyüb təhqiramiz sözlər işlətdi. Xəlifənin qətlə yetirilməsinin əsas səbəbkarları ümumiyyətlə səhabələr özləri idi. Belə ki, onlar Mədinədən ətraf yerlərə məktublar yazaraq camaatı xəlifənin əleyhinə qiyama təhrik edirdilər. Bir il yarım davam edən “Siffeyn” adlı ikinci müharibənin də səbəbi Müaviyənin xilafətə göz dikməsi idi. O, bu müharibəyə üçüncü xəlifənin intiqamını almaq bəhanəsi ilə başladı və yüz mindən artıq insanın nahaq 1 “Tarixi Yəqubi”, 2-ci cild; “Tarixi Əbil Fida”, səh-172 2 “Tarixi Yəqubi” , 2- ci cild 3 “Tarixi Yəqubi” , 2- ci cild , səh- 154 4 “Tarixi Yəqubi” , 2- ci cild , səh- 152 54 qanına bais oldu. Əlbəttə, Müaviyə bu müharibədə müdafiə mövqeyində deyil, hücumçu məqamında idi. Çünki, intiqamçılıq hissi ilə başlanan mübarizə heç vaxt müdafiə xarakteri daşıya bilməzdi. Bu müharibəyə “üçüncü xəlifənin intiqamı” da deyilirdi. Halbuki, üçüncü xəlifə bu hadisələr zamanı qiyamı yatırtmaq üçün Müaviyədən kömək istəmişdi. O da bir qoşunla Şamdan Mədinəyə tərəf hərəkət etmiş, lakin yolda bilərəkdən o qədər yubanmışdı ki, nəhayət məlum hadisə baş verib qurtarmışdı. Xəlifə öldürüldükdən sonra Şama qayıdaraq “xəlifənin intiqamı” adı altında qiyama başlamışdı. Əli (ə) şəhid olduqdan və xilafət qəsb edildikdən sonra artıq üçüncü xəlifənin intiqamı unuduldu və qatillər təqib edilmədi!! “Siffeyn” müharibəsindən sonra “Nəhrəvan” qiyamı baş verdi. Bu hadisələr zamanı aralarında bəzi səhabələr də olan mürtəce bir qrup Müaviyənin təhriki ilə Əli (ə)-a qarşı qiyam edib islam ölkələrində iğtişaş yaradırdılar; Əli (ə)-ın tərəfdarlarını hər yerdə tapıb öldürür, hətta hamilə qadınların qarnını cıraraq körpəni çıxarır və başını kəsirdilər. 1 Əli (ə) bu iğtişaşları da yatırtdı, lakin bir müddət sonra Kufə məscidində namaz üstündə xəvaric tərəfindən şəhid edildi. 1 “Murucuz-zəhəb”, 2-ci cild, səh-415 |