İslamda şİƏLİK Əllamə seyyid məHƏMMƏd hüseyn təbatəBAİ
Yüklə 2,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
| ALLAHIN
VAHİD OLMASI Dünyada olan gerçəkliklərdən hər birini fərz etsək, o, məhdud bir reallıqdır. Yəni bir fərz və təqdir əsasında (səbəb və şərtin varlığının fərz olunması ilə) “varlığa” malikdir və digər bir fərz və təqdirə əsasən (şərt və səbəbin olmadığını fərz etdikdə) yox olur. Həqiqətdə onun vücudunun müəyyən sərhəddi vardır ki, o sərhədlərdən kənarda mövcud olmur. Heç bir hədd- hüdudun və sonluğun təsəvvür olunmadığı yeganə varlıq yalnız Allahdır. Çünki Onun gerçəkliyi mütləqdir, hər bir təqdirdə mövcuddur və heç bir səbəb və şərtlə rabitəli və onlara ehtiyaclı deyildir. Aydındır ki, qeyri-məhdud və sonsuz varlıq barəsində hər hansı ədəd fərz oluna bilməz. Çünki fərz olunan hər bir “ikinci” əvvəlkindən tam başqa (qeyri) olacaqdır və nəticədə hər ikisi məhdud olacaq, biri digərinin gerçəkliyinə məhdudiyyət yaradacaq. Misal üçün, hər hansı bir həcmi qeyri-məhdud, sonsuz fərz etsək onun müqabilində ikinci bir həcm təsəvvür və fərz etmək olmaz. Əgər fərz etsək belə, ikincisi eynilə birincisi olacaqdır. Deməli, Allah yeganədir və heç bir şəriki 140 yoxdur. 1 1 “Cəməl” müharibəsində bir kişi Əli (ə)-a yaxınlaşıb dedi: “Ya Əmirəl-möminin, sən deyirsən Allah birdir?” Camaat hər tərəfdən onun üzərinə qışqırıb dedilər: “Görmürsən ki, Əmirəl- mömininin başı nə qədər qarışıqdır?” Əmirəl-möminin Əli (ə) buyurdu: “Onunla işiniz olmasın; çünki bu ərəbin istədiyi şey elə bizim bu camaatdan istədiyimizdir.” Sonra ərəbə dedi: “Allah birdir” dedikdə dörd növ “bir olmaq” təsəvvür oluna bilər ki, onun iki mənası düzgün deyil, iki mənası isə düzgündür: Düzgün olmayan mənalardan biri budur ki, bir kəs “Allah birdir” deyərək ədəd nəzərdə tutsun. Bu düzgün deyildir. Çünki “ikincisi olmayan” heç vaxt ədədin içinə daxil olmayır. Görmürsənmi ki, “Allah üçün üçüncüsüdür” deyənlər (məsihilərin üçlük əqidəsinə işarədir) kafir olmuşlar? Digəri də budur ki, bir kəs misal üçün, “filankəs camaatdan biridir” desin. Yəni bu cinsdən olan bir növdür (yaxud bu növdən olan bir vahiddir). Bu məna da Allahın barəsində düzgün deyildir. Çünki bu təşbihdir, Allah isə təşbihdən çox-çox uzaqdır. Amma Allah barəsində düzgün olan mənalara gəldikdə isə, biri budur ki, bir şəxs “Allah birdir” desin, məqsədi də əşyalar arasında Onun oxşarı olmadığını çatdırmaq olsun. Allah belədir. Digəri isə belədir: “Allah birdir” (Əhəd – yəni Onda nə xaricdə, nə əql və nə də fəhm qüvvəsində heç növ çoxluğa və bölgüyə yer yoxdur). Allah məhz belədir. “Biharul-ənvar”, 3-cü cild, səh-207 Əli (ə) yenə buyurur: “Allahı tanımaq – Onu yeganə bilməkdir.” (Biharul-ənvar, 2-ci cild, səh-186). Yəni varlığı qeyri- məhdud, sonsuz olan Allahın varlığının isbat olunması üçün Onun vəhdaniyyətinin isbat olunması kifayətdir. Çünki qeyri- məhdud və sonsuz varlıq üçün heç vaxt “ikinci” təsəvvür oluna bilməz. |