İKİ
MƏSƏLƏ:
CANİŞİNLİK
VƏ
ELMİ
MƏRCƏİYYƏT
Şiələr əldə etdikləri islami təlimlər əsasında inanırdılar
ki, cəmiyyət üçün ilk növbədə əhəmiyyət kəsb edən
məsələ – islam təlimlərinin və dini mədəniyyətin aydın
olması,
3
sonrakı mərhələdə isə bu iki dəyərin cəmiyyət
arasında kamil cərəyan etməsidir.
1 Peyğəmbəri əkrəm (s) məşhur “Səqəleyn” hədisində
buyurur: “Mən sizin aranızda iki ağır və dəyərli əmanət qoyub
gedirəm, əgər onlara sarılsanız heç vaxt yolunuzdan
azmazsınız. O iki əmanət Quran və Əhli-beytimdir, onlar
qiyamət gününə qədər bir-birindən ayrılmazlar.”
Bu hədis yüzdən artıq yol ilə Peyğəmbər səhabəsindən nəql
olunmuşdur. Əlavə məlumat almaq üçün “Səqəleyn” hədisinin
təbəqatına müraciət edə bilərsiniz. (“Ğayətul-məram”, səh-211)
2 “Əl-bidayətu vən-nihayə”, 7-ci cild, səh-359
3
Allahın
kitabı
,
Peyğəmbərin
(
s
)
və
onun
Əhli
-
beytindən
olan
imamların
(
ə
)
kəlamlarında
elm
öyrənməyə
dair
çoxlu
təkidlər
edilmişdir
.
Belə
ki
,
Peyğəmbər
(
s
)
buyurur:
“Elm
40
Başqa sözlə desək, əvvəla cəmiyyət üzvləri dünyaya və
insana real nəzərlə baxmalı, öz insani vəzifələrini bilməli
və onlar şəxsi mənafelərinə uyğun olmasa belə, yerinə
yetirməlidirlər.
İkincisi, dini hökumət cəmiyyətdə islamın həqiqi nəzm
və inzibatını elə bir şəkildə qoruyub saxlamalı və icraya
qoymalıdırdır ki, insanlar Allahdan başqa heç bir məbuda
sitayiş etməsinlər, eləcə də fərdi və ictimai ədalətdən,
kamil azadlıqdan bəhrələnsinlər. Bu iki məsələ Allah
tərəfindən paklaşdırılan və günahdan uzaq olan bir şəxsin
əli ilə icra edilməlidir; əks halda, elmi məqamda və
hakimiyyət kürsüsündə elə şəxslər oturacaqlar ki, öz
üzərlərinə düşən vəzifələr qarşısında belə, fikri azğınlıq
və xəyanətdən amanda deyillər; nəticədə islamın
ümumbəşəri azadlıq, ədalətli vilayəti tədrici olaraq
zülmkarlıq və istibdad əsasında olan səltənətə, padşahlığa
çevriləcək; dinin pak və mütərəqqi maarifi sair dinlərin
təlimləri kimi xudbin və yaltaq alimlər tərəfindən təhrif
olunacaqdır.
Peyğəmbərin (s) dəfələrlə buyurub təsdiq etdiyi
kəlamlara əsasən, əməl və sözlərində doğruçu, tutduğu
yol Allahın kitabı və Peyğəmbərin sünnəsi ilə uyğun olan
şəxs yalnız Əli (ə) idi.
1
Əgər əksəriyyət təşkil edən dəstənin üzvləri Qüreyş
tayfasının Əlinin haqq xilafəti ilə müxalif olduğunu
desəydilər, onda onların haqqa məcbur edilməsi, boyun
öyrənmək
hər
bir
müsəlmana
vacibdir
.
”
(
“Biharul
-
ənvar”
, 1-
ci
cild
,
səh-
172)
1 “Əl-bidayətu vən-nihayə”, 7-ci cild, səh-360
41
qaçıranları və inadkarları yerində oturtmaq lazım gələrdi.
Necə ki, onlar zəkat verməkdən imtina edən şəxslərlə
vuruşub onların etirazlarına fikir vermədilər; aydındır ki,
onlar istəsəydilər belə bir təqdirdə də Qüreyş tayfasının
müxalifətçiliklərinə etina etməz və qorxudan haqqı
tapdalamazdılar.
Bəli, şiələri seçki yolu ilə olan xilafətlə razılaşmaqdan
çəkindirən məsələ onun xoşagəlməz nəticələrindən
törənən qorxu, yəni islam hökumətinin düzgün olmayan
üslubu və ali-dini təlimlərin məhv edilməsi idi.
Hadisələrin inkişafı da bu əqidəni günbəgün aşkar edir,
şiələr də öz əqidələrində daha da möhkəmlənirdilər. İlk
əvvəldə saylarının çox az olduğuna görə əksəriyyətin
içərisində görünməz olduqlarına baxmayaraq, onlar
batində islam təlimlərini Əhli-beytdən əxz edir, öz
yollarının həqiqətinə dəvət məsələsində israr edirdilər;
eyni zamanda islam hökumətinin qüdrət, izzət,
təhlükəsizlik və inkişafını qoruyub saxlamaq üçün aşkar
şəkildə müxalifətçilik etmirdilər. Hətta onlar sünnülərlə
çiyin-çiyinə cihada gedir, ümumi işlərdə qaynayıb-
qarışırdılar; Əli (ə) şəxsən özü zəruri hallarda islamın
ümumi mənafeyinə uyğun olan işlərdə yaxından iştirak
edir, əksəriyyət təşkil edənlərə lazımi məsləhətlər verir və
köməklik göstərirdi.
1
1“Tarixi Yəqubi”, səh-111, 126, 129
|