242
müvəffəqiyyətlər əldə edə bildi. Altıncı imamın dövründə
də dini təlimlərin yayılması üçün daha münasib mühit və
imkanlar yarandı.
O həzrət Bəni-üməyyə xilafətinin axırları və Abbasi
xilafətinin əvvəllərinə təsadüf edən imaməti dövründə
yaranan fürsətdən istifadə edərək dini təlimləri yaydı,
müxtəlif əqli və nəqli elmlərdə Zürarə, Məhəmməd ibni
Müslim,
Mömini Taq, Hişam ibni Həkəm, Əban ibni
Təğlib, Hişam ibni Salim, Həriz, Hişam Kəlbi Nəsabə,
Cabir ibni Həyyan Sufi kimi
bir çox elmi şəxsiyyətlər
yetişdirdi. Hətta sünnülərin rical alimlərindən çoxu, o
cümlədən Süfyan Suri, Əbu Hənifə (Hənəfi məzhəbinin
rəisi), Qazi Səkuni və Qazi Əbul Buxtəri və sairləri o
həzrətin şagirdi olması ilə iftixar edirdilər. (Qeyd olunub
ki, altıncı imamın təlim və dərslərində 4
min nəfər
mühəddis və alim iştirak edirdi.)
1
İmam Baqir və imam Sadiqdən (ə) nəql olunan hədislər
Peyğəmbərdən (s) və yerdə qalan on imamdan çatan
hədislərin məcmusundan artıqdır.
Lakin o həzrət ömrünün son vaxtlarında Abbasi
xəlifəsi Mənsur tərəfindən ciddi nəzarət altında idi. Xəlifə
onun üçün bir çox məhdudiyyətlər qoymuşdu. O, Əli (ə)-
ın nəslindən olan seyyidlərə vəhşicəsinə işgəncələr verir,
dözülməz əzab-əziyyətlər və qətlləri rəva görürdü. Bəni-
üməyyənin o qədər daşürəkli və amansız olmasına
baxmayaraq, Abbasilərdən baş verən işlər onlarda
görünməmişdi. Mənsurun əmri
ilə Ələvi şiələrini dəstə-
1 İrşad (Mufid) səh-254; Fusulul-mühimmə, səh-204;
Mənaqibi ibni Şəhraşub, 4-cü cild, səh-247.
243
dəstə tutub dərin qaranlıq zindanlarda işgəncə və əzab-
əziyyətlə öldürürdülər. Bəzilərinin boynunu vurur,
bəzilərini diri-diri torpağa basdırır, bəzilərini isə tikilən
binaların divarları arasında
qoyaraq üstündən hörgü
hörürdülər.
1
Mənsur imam Sadiq (ə)-ın Mədinədən onun yanına
çağırılması barədə əmr verdi (altıncı imam bundan əvvəl
də Abbasi xəlifəsi Səffahın əmri ilə İraqa çağırılmışdı və
ondan da qabaq əməvi xəlifəsi Hişamın əmri ilə atası ilə
birlikdə Dəməşqə aparılmışdı.)
Bir müddət imamı nəzarət altında saxladılar və
dəfələrlə onu öldürmək üçün tədbirlər töküb hörmətsizlik
göstərdilər. Nəhayət Mənsur onun Mədinəyə qayıtmasına
icazə verdi. İmam Mədinəyə qayıdıb ömrünün qalanını da
təqiyyə şəraitində və nisbətən guşəneşinliklə keçirdi və
nəhayət Mənsurun planı əsasında zəhərləndirilib şəhid
edildi.
Mənsur altıncı imamın şəhadət xəbərini eşitdikdə
Mədinə valisinə yazdı ki, onun yaxın adamlarına
başsağlığı versin, imamın evinə gedib o həzrətin
vəsiyyətnaməsini alsın,
oxusun və həmin vəsiyyətdə
imamın canişini kimi təyin olunan adamı elə oradaca
boynunu vursun. Əlbəttə, Mənsur bu göstərişi verməklə
imamətin kökünü kəsmək və şiəliyin çırağını söndürmək
istəyirdi. Lakin onun məkirli planlarının əksinə olaraq,
Mədinə valisi vəsiyyətnaməni gördükdə imamın beş
nəfəri canişin kimi təyin etdiyini gördü: “Xəlifənin özü,
Mədinənin valisi, o həzrətin böyük oğlu Əbdüllah Əftəh,
1 Fusulul-mühimmə, səh-212; Dəlailul-imamət, səh-111.
244
kiçik oğlu Musa və Həmidə. Bununla da Mənsurun
tədbiri alt-üst oldu.
1
Dostları ilə paylaş: