1. ÜMumi DİLÇİLİk I indd

5) Dillərin qohumluğunun öyrənilməsi. İntibah döv-
rünün dilçilik elmində dillərin qohumluğunu müəyyən-
ləşdirmək problemi mühüm yerlərdən birini təşkil edirdi. 
Dillər arasındakı qohumluq, qohumluğa görə dillərin təs-
nifi dövrün alimlərinin diqqətini özünə cəlb edən ən aktual 
məsələlər idi.
Görkəmli holland filoloqu İosif Yustus Skliger (1540-
1609) latın, yunan, german və slavyan dillərinin qohum ol-
duğu fikrini irəli sürmüşdür. O, 1599-cu ildə yazdığı ‘’Av­
ropalıların dilləri haqqında mühakimə” (“Diatriba de europae-
orum linguis”) adlı əsərində Avropada 11 dil qrupu müəy-
yənləşdirmişdir.
6) Dilin inkişaf etməsi anlayışının meydana çıxması. 
XVIII əsrədək dil dəyişməyən, inkişaf edib zənginləşməyən 
bir hadisə kimi təsəvvür olunurdu. Lakin dünya dillərinin 
müxtəlifliyinin açılması, dillərdəki oxşar və fərqli cəhətlə-
rin müəyyən edilməsi, ayrı-ayrı dil hadisələrinin dərindən 
müşahidə olunması dilçilər qarşısında dilin inkişaf etməsi 
ilə məşğul olmaq kimi mühüm vəzifə qoymuşdur. XVIII 
əsrin alimləri toplanılmış materialları təhlil edərək dildə-
ki dəyişikliklərin səbəbini aydınlaşdırmış və onu inkişaf 
edən ictimai hadisə kimi müəyyənləşdirmişlər. Bu, həmin 
əsrin ən böyük elmi-nəzəri dilçilik nailiyyətlərindən idi.

---

Ü M U M İ D İ L Ç İ L İ K – I C İ L D
64
Dilin inkişaf prosesi haqqında ilk dəfə görkəmli İtaliya 
filosofu Cambatist Viko fikir söyləmişdir. O özünün “Mil­
lətin ümumi təbiəti haqqında yeni elmin bünövrəsi” (1725) adlı 
əsərində dilin inkişafında 3 əsas mərhələ müəyyən etmişdir. 
C.Viko dilin tarixini cəmiyyətin tarixi ilə əlaqələndirmişdir
1
.
Dilin tarixi inkişaf prosesi haqqında Viko tərəfindən 
irəli sürülmüş ideya XVIII əsrin məşhur alimlərindən Jan 
Jak Russo, Adam Smit və başqalarının əsərlərində daha da 
inkişaf etdirilmişdir.