23
kambag’allar, etim—esirlar kasallar va xech kimi yo`q
,
ayollar o`rtasida taqsimlanishi lozim
bo`lgan.
Vaqf
— davlat tomonidan shuningdek, ayrim kishilar tomonidan
diniy muassasalar,
masjiddar, madrasalar, ixtieriy daromaddan foydalanib turish, ammo sotmaslik sharti bo`lib
o`tkazilgan yoki vasiyat qilib qoldirilgan mol—mulk ya`ni er—suv, bino va boshqalar vaqf
deyiladi. Vaqfdan keladigan daromadlar diniy muassasalar va ularda xizmat kiladigan din
peshvolariga berilgan.
Iqto`
— o`rta asrlarda YAqin va O`rta SHarq mamlakatlarida Hukmdor tomonidan
feodalga katta xizmatlar evaziga in`om qilingan chek er. Odatda, Iqto`
umrbod berilmay,
hukmdor uni istagan vaqtda qaytarib olib, boshqa kishiga tortiq qilish mumkin bo`lgan. Iqto`
xaqidagi dastlabki ma`lumotlar VII asr oxiriga mansub arab manbalarida uchraydi. IX asrga
kelib halifa tomonidan arab amiriga idora qilish uchun berilgan viloyatlar ham iqto` deb atalgan.
Ushr
— musulmon mamlakatlarida natura shaklida undirilgan soliq. Ushr solig’i
xar yili
dehqonchilik,
chorvachilik, baliqchilik maxsulotlari va boshqalardan olingan.
Siyosiy – harbiy mavzudagi tarixiy atamalar.
O`rta Osiyo mamlakatlarining tarixiy atamashunoligi ogzaki no`tkning rivojlanishi bilan
bog’liq. SHu bilan birga mintakada fors (eroniy) atamalarining ham ta`siri kuchli bo`lgan.
Bundan tashqari XII — XIV asrlarda ko`chmanchi mo`g’ullar bosqini va keyinroq ko`chmanchi
o`zbeklarning kirib kelishi bilan bog’liqdir. Ushbu davr atamalarining eng ko`p
qo`llanilganlarini keltirib o`tamiz.
Devon
— somoniylar davrida boshqaruv shakli bo`lib, vazirlar maxkamasi vazifasini
o`tagan. Devonbegi esa vazirlar maxkamasining bosh ma`muri bo`lgan. Somoniylar davrida
shahar
hokimi
Dostları ilə paylaş: