Namangan davlat universiteti

Grajdanlik
— jismoniy shaxsning muayyan davlat bilan xuquqiy aloqasi. Xar bir 
grajdanin ma`lum xuquqlarga ega va badavlatiga nisbatan tegishli burchlarini bajarishi lozim. Bu 
xuquq va burchlar mamlakatning ichki qonunlari: konstitutsiya grajdanlik to`trisidagi qonun va 
boshqa xuquqiy aktlar bilan belgilanadi. Grajdanlik shaxsning faqat ichki xuquqidagina emas, 
balki xalqaro xuquqdagi xuquqiy holatini ham belgilab beradi. CHet elda bo`lgan grajdanlar uz 
davlati oldidagi burchlarini bajarishdan ozod etilmaydilar va shu bilan bir vaqtda o`z davlati 
tomonidan diplomatik himoya qilinishdan foydalanadilar. Grajdanlikka ega bo`lish va 
grajdanlikdan maxrum bo`lish tartibi davlat qonuni va xalqaro bitimlar bilan belgilanadi. Bunda 
tug’ilish munosabati bilan Grajdanlikka ega bo`lishni hal qilayotganda ikkita printsip
qo`llaniladi. Bu printsiplar milliy va hududiy printsiplardir. Milliy printsipga muvofiq 
bolaning grajdanligi, u qaerda tug’ilganidan qat’iy nazar, ota — onasining grajdanligiga bog’liq 

---

57 
hududiy printsipda grajdandik bola to`g’ilgan joyga qarab belgilanadi va bu bola ota — 
onasining grajdanligi bilan bog’liq bo`lmaydi. Amaliyotda bu ikki printsip muayyan majburiy 
shartlarga rioya qilish bilan qo`shib olib boriladi. 
Imigratsiya
(lot. Immigrans (immigrantis) dan — joylashgan) – boshqa davlatlar 
grajdanlarining (immigrantlarning) biron mamlakatga vaqtincha yoki doimiy yashash uchun 
kelishi. Immigratsiyaga asosan siyosiy va iqtisodiy vajlar sabab bo`ladi. Dunyoning 
immigrantlar boradigan ko`p mamlakatlarida maxsus immigrantlik kvotalari joriy etilgan. Ana 
shu kvotalar doirasida chet el grajdanlarining har yilgi oqimi tartibga solib turiladi. 
Kazus belli
(lot. Casus belli — aynan urushga barona) — urush holati vujudga kelishi 
uchun bevosita rasmiy sabab. Kazus bellini urushga sabab sifatida urushning keltirib chiqargan 
xaqikiy sabablardan far^ qilish kerak. Masalan Saraevoda Avstriya ertsgertsogi Ferdinandning 
o`ldirilishi 1914—1918 yillardagi Birinchi jahon urushi uchun Kazus belli bo`lgan edi. 
Urushning xaqikiy sababi imperialistik davlatlarning dunyoni ^ayta taqsimlash uchun kurashi 
bo`lgan edi.