Microsoft Word 13. Ma'Ruzalar matni

sxemalarining taqqoslama tavsifi 
Shunday qilib, «aniq muddatga»yetkazish tizimi - bu ehtiyot qismlar yoki 
tovarlarni, ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan joyga yoki savdo korxonasida sotish 
vaqtiga, talab qilingan miqdorda va kerak bo‘lgan vaqtda, ishlab chiqarish va yetkazib 
berish tizimidir. 
Rasmdan ko‘rinib turibdiki, iste'molchida sifat nazorati yo‘q. Demak, bu ishni 
yetkazib beruvchi o‘z zimmasiga olishi lozim. Bunday sharoitlarda yetkaziladigan 
partiyada sifatsiz mahsulot bo‘lishi mumkin emas. 
yetkazib beruvchi va xaridor orasidagi, «aniq muddatga» tizimini qo‘llash imkonini 
beruvchi munosabatlar uzoq muddatli xo‘jalik aloqalari va shartnomalar asosida barpo 
etiladi. Shundagina barcha masalalar bo‘yicha ikkala tomonni ham qoniqtiradigan 
yechimlarni topish mumkin. 
«Aniq muddatga» tizimi yetkazib beruvchilarni, oddiy ta'minot sharoitidagiga 
nisbatan, kamroq zaxira bilan ishlashini ko‘zda tutadi. Demak, logistik jarayonning barcha 
ishtirokchilariga qo‘yilgan talab yanada kuchayadi, shu jumladan transportchilarga ham. 
Shuning uchun ham oddiy sharoitda tashuvchi tanlayotganda asosiy e'tibor tashish narxiga 
qaratilsa, «aniq muddatga» tizimida tashuvchini belgilangan muddatga yetkazib bera olish 
kafolatiga e'tibor beriladi. 
«Aniq muddatga» tizimini qo‘llash ishlab chiqarish va tovar zaxiralarini keskin 

---

kamaytirishga imkon yaratib, ombor quvvatlari va xodimlariga bo‘lgan talabni kamaytiradi. 
Qishloq xo‘jalik mahsulotlarini sotishda bu tizim quyidagi sxemalarning biri bo‘yicha 
amalga oshadi: 
❖
Chakana savdo korxonasi ombori - do‘kon 
❖
Ulgurji savdo korxonasi ombori - do‘kon 
❖
Xo ‘j alik xo ‘j aligi - do‘kon 
«Aniq muddatga» tizimini qo‘llash juda ham mashaqqatli ishdir. Uni qo‘llashdan 
oldin, «aniq muddatga» tizimi uslubi bo‘yicha ishlash eng katta samara berishi mumkin 
bo‘lgan ahamiyatli pozitsiyalarni aniqlash maqsadida, yetkazib berilayotgan tovar yoki 
ishlab chiqarish resurslari assortimentini differensiatsiyalash kerak. Differensiatsiya quroli 
sifatida turli tahlil usullarini qo‘llash mumkin. 
«Aniq muddatga» tizimini qo‘llashdan olinadigan asosiy samarani quyidagicha 
ifodalasak bo‘ladi: 
-
yetkazib berishlarning texnologik zanjiridagi bir qator operatsiyalar chiqarib 
tashlanadi; 
-
joriy zaxiralar kamayadi, chunki mehnat buyumlari to‘g‘ridan-to‘g‘ri sexga yoki 
do‘konga borib tushadi; 
-
yaxshi ma'lum bo‘lgan yetkazib beruvchilar va tashuvchilar bilan uzoq muddatli 
munosabatlar o‘rnatilishi hisobiga yetkazib berishlarning ishonchliligi oshadi, bu esa 
sug‘urta xarajatlari kamayishiga olib keladi; 
-
yaqin masofada joylashgan yoki omborlari mavjud yetkazib beruvchilar bilan 
ishlash natijasida yo‘l xarajatlari ham kamayadi; 
-
mahsuloti sertifikatlangan yetkazib beruvchilar bilan ishlash natijasida, 
mahsulot sifati ham oshadi; 
-
«aniq muddatga» tizimini qo‘llashdan ikki tomonlama manfaat ko‘zlanadi, bu 
esa yetkazishlar ishonchliligining oshishiga olib keladi. 
«Aniq muddatga» tizimini qo‘llash oldida turgan ayrim muammolarga ham 
to‘xtalib o‘tish lozim.