TəLİm və TƏRBİYƏ prosesiNİn həyata keçİRİLMƏSİ Layihə Avropa İttifaqı tərəfindən maliyyələşdirilir

Üsullar
Vasitələr
Fəaliyyət növləri
Müşahidə
(müə
llim 
şagirdlərin fəaliyyətini 
müşahidə
edə
r
ək 
qiymə
tl
əndirir) 
Müşahidə
v
ə
r
əqi (şagirdin tə
lim 
fəaliyyətindən gözlənilən 
nəticəni əks etdirən meyarların 
yazıldığı cə
dv
əl) 
Də
rsd
ə
v
ə
t
ənəffüsdə
şagirdin müşahidə
edilmə
si v
ə
meyar 
cə
dv
əlinin doldurulması 
Müsahibə
(şagirdlərin 
fəaliyyətini izlə
m
ək 
m
əqsə
dil
ə
aparılan şifahi 
yoxlama) 
Qeydiyyat və
r
əqi (şagirdlə
aparılan danışıq zamanı 
müəllimin diqqət yetirmək 
ist
ədiyi mə
s
ə
l
ə
l
ərin yazıldığı 
v
ə
r
əq) 
Mövzu üzrə
mü xtəlif 
insanlardan müsahibə
götürmək 

---

Modulun adı: Təlim və tərbiyə prosesinin həyata keçirilməsi 
148 
Tapşırıqvermə
Çalışmalar
Praktik tapşırıqların, 
çalışmaların yerinə
yetirilmə
si
Valideynlə
rl
ə
v
ə
dig
ə
r 
fənn müə
lliml
ə
ri il
ə
ə
m
əkdaşlıq 
Söhbət, sorğu və
r
əqi (şagirdin 
evdə
v
ə
ya məktə
bd
əki 
fəaliyyə
ti il
ə
bağlı suallar 
yazılmış və
r
əq) 
Valideyn iclaslarında sorğu 
v
ə
r
əqlərinin doldurulması, 
monitorinq fəaliyyətinin 
birg
ə
h
əyata keçirilmə
si
Cədvəl 3.3. Diaqnostik qiymətləndirmədə istifadə olunan üsul və vasitələr 
Diaqnostik qiymətləndirmənin üsullarında onun təşkilində istifadə olunan 
tapşırıqların, meyarların da qeyd olunması böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu baxımdan 
aşağıdakı cədvəl 3.4
-
dən istifadə edilməsi məsləhətdir. Cədvəldə diaqnostik 
qiymətləndirmənin üsulları, fəaliyyət növləri, əsas meyarlar qarşılaşdırılır və 
ümumiləşdirilir:
Qiymətləndirmə 
üsulları
Tapşırıqlar (fəaliyyət növləri)
Qiymətləndirmə meyarları
Söhbə
t 
«Sən yay tətilini necə
keçirdin, 
harada oldun?» mövzusu 
ətrafında şagirdlə
rl
ə
söhbə
t 
aparmaq. Bu zaman şagirdlərin 
cavabları əsasında müə
llim 
qeydiyyatlar aparır. 
Nitqinin mükə
mm
əl olması;
Söz ehtiyatının zəngin olması;
Danışarkən düzgün cü mlə
qurması;
Cümlə
l
ərin xüsusi intonasiya 
il
ə
deyilməsi.
Müşahidə
1.Tənəffüslə
rd
ə
müşahidə
l
ərin 
aparılması (təmkinli, şıltaq, 
nadinc, ünsiyyə
tli v
ə
s.); 
2.Dərs zamanı: hərfləri hecalara 
birl
əşdirməsi; yeni sözlə
rd
ən
cümlə
d
ə
istifadə
edilməsi; 10 
çərçivəsində
əks istiqamə
td
ə
sayması.
Şagirdlərin davranış 
qaydalarına, niz
am-
intizama 
riayət etməsi; 
Hərflərin hecalarda düzgün 
birl
əşdirilməsi;
Yeni sözlə
rd
ən cümlə
d
ə
düzgün istifadə
edilməsi;
Əks istiqamə
td
ə
ardıcıl və
sürə
tl
ə
sayması.
Müsahibə
Sözü anlama və
ifadə
etmə
bacarığının yoxlanılması 
(xoşbəxt, nikbin, ekologiya, sülh, 
m
ərdlik və
s. nədir?).
Şərhin dəqiqliyi;
Iİfadənin genişliyi .
Şagirdlə
r
ə
verilmiş hər hansı bir 
sualın yazılı cavabının tə
l
ə
b 
olunması.
Cümlənin düzgün qurulması; 
Orfoqrafik sə
hvl
ərin sayı. 
Şagirdlərin olduğu hər hansı bir 
yerin şəklini çəkməsi.
R
əsmin məzmunu;
R
əsmin keyfiyyəti.

---

Modulun adı: Təlim və tərbiyə prosesinin həyata keçirilməsi 
149 
Müə
llim t
ə
r
əfindən verilmiş 
düşündü rücü açıq suala cavab 
verməsi (ə
g
ər belə
olsa, sən….). 
Iİdeyaların sayı;
Cavabın orijinallığı. 
Məntiqi tapşırıqların hə
ll 
edilməsi.
Məntiqli cavablar.
UÜzündən köçü rmə.
Sə
hvl
ərin sayı; 
Sə
hvl
ərin keyfiyyəti (kobud, 
s
əliqəsiz).
Mətn və
lüğət üzrə
imla.
Iİfadənin və
ya kiçik həcmli 
inşanın yazılması. 
Məlumatın dəqiq çatdırılması;
Məlumatlılığın səviyyə
si
OÜzünüqiymə
tl
əndirmə
I sinifdə
keçilən mövzular 
əsasında tə
rtib 
olunmuş testin 
t
əşkili. Müəllimin tərtibatı ilə
10-
20 sual 
ətrafında cavablar 
faizlə
rl
ə
müəyyənləşdirilir. 
Də
rsd
ə
öz fəaliyyətini “smay
-
lik”lə
rl
ə
qiymə
tl
əndirmə. 
Yaddaşın və
keçilən 
materialın keyfiyyə
tli 
m
ənimsənilməsini yoxlamaq 
m
əqsə
dil
ə
şagird verilmiş faiz 
bölgüsü ilə
özünü 
qiymə
tl
əndirir. 
Mə
s
ə
l
ən:

- d
ərsi başa düşmə
dim

- d
ə
rsd
ə
fəal idim, hamısını 
anladım. 
Şagirdlə
rl
ə
müə
llim v
ə
va
lideyn arasında 
ə
m
əkdaşlıq
Şagirdlə
rl
ə
müə
llim v
ə
valideyn 
arasında ə
m
əkdaşlığı 
müəyyənləşdirən anket 
sorğusunun
aparılması.
Şagirdlərin ev şəraiti; 
Şagirdlərin fərdi xüsusiy
-
yə
tl
əri. 
Cədvəl 3.4. Diaqnostik qiymətləndirmənin üsulları, tapşırıqları və qiymətləndirmə meyarları
Diaqnostik qiymətləndirmə ilin əvvəlində aparılırsa, onda müəllim əvvəlki siniflərdə 
keçilən fənlərin materiallarına dair sual və tapşırıqlar hazırlayır və şagirdlərə verir. Hər bir 
şagirdin səviyyəsinə dair konkret məlumat əldə etmək üçün müəllim suallar yazılmış 
kartlardan istifadə edir. Sonda cavabları təhlil edərək hər bir şagirdin səviyyəsi ilə tanış 
olur, sinif üzrə ümumi nəticə çıxarır.
Məlumdur ki, birinci sinfə qəbul olunan şagirdlər bilik və bacarıqlarına görə 
fərqlənirlər. Onların bir qrupu hərfləri, rəqəmləri heç bilmir, bir qrupu zəif bilir, digər bir 
qrupu hərfləri, rəqəmləri
yaxşı bilirlər. Uşaqların bəziləri özünü təqdim etməyi bacarır, 
müşahidə etdikləri obyekt və hadisələrin əlamətlərini sərbəst olaraq ifadə edirlər. Digərləri 
bunu bacarmırlar. Bir qrup şagirdlər bildiklərini ifadə etmir, kompleksli olurlar. Ona görə də 
bi
rinci sinfi qəbul edən müəllim müxtəlif fənlər üzrə diaqnostik qiymətləndirmə aparmağa 
hazır olmalıdır. O, hər bir fənn üzrə müvafiq suallar hazırlayır, şagirdlərlə şifahi sorğu, 
söhbət aparır. Şagirdlərin öyrənmə tərzlərini (eşitmə, əyani, kinestetik, qarışıq) müəyyən 
edir. Cavablar əsasında şagirdləri bilik və bacarıq səviyyələrinə, nitqin səlistliyinə, dünya 
baxışına görə təxmini qruplaşdırır. Aldığı nəticələr əsasında illik və cari planını qurur. 

---