41
“MULTİKULTURALİZMƏ GİRİŞ” FƏNNİNİN PREDMETİ VƏ ƏHƏMİYYƏTİ
və multikulturalizmin əsaslarını təşkil edən bu prinsip Con Mill tərəfindən
aydın surətdə belə ifadə olunur: “Bir insana digər bir insanın hərəkət
azadlığına müdaxilə etmək ixtiyarı yalnız və yalnız özünümüdafiə məqsədi
ilə verilə bilər. Hər hansı bir insan üzərində onun öz iradəsinin əleyhinə olaraq
güc yalnız və yalnız başqalarına zərər vurulmasının qarşısını almaq məqsədilə
haqlı olaraq tətbiq oluna bilər”. Başqa sözlə və qısa ifadə etsək, hər kəs istədiyi
hər şeyi edə bilər, bir şərtlə ki, başqalarının azadlığını məhdudlaşdırmasın və
ya hərəkətinə müdaxilə etməsin. Multikulturalizm kontekstində bu, o anlama
gəlir ki, insan həyatını istədiyi tərzdə, istədiyi dəyərə uyğun olaraq yaşaya
bilər, yəni insan mədəni, dini və s. baxımdan seçimlərində azaddır ki, bu da
klassik multikulturalizmin əsas prinsipidir. Liberal ehkama görə, bir insanın
və ya qrupun digərinin üzərinə öz iradə və ya istəyini məcburi yeritməsi
yolverilməzdir.
Beləliklə, klassik liberalizmdə bir
tərəfdən fərdiyyətçilik ön plandadır, digər
tərəfdən isə burada tolerantlıq zərurət kimi
özünü büruzə verir. Artıq yuxarıda qeyd
edildiyi kimi, müasir liberalizmdə qruplar və
qrup hüquqları ön plandadır və Vil Kimlikanın
irəli sürdüyü “kənar müdafiə” konsepsiyası
vasitəsilə həssas və zəif olan müxtəlif qrupların,
xüsusən də mill azlıqların başqalarına
münasibətdə qorunmasının və bərabərliyinin
təmin olunmasını nəzərdə tutur. Kimlika qrup
üzvü olan ayrı-ayrı fərdlərə qarşı tətbiq edilən
daxili məhdudiyyətlərə haqq qazandırmır,
amma bununla belə o, fərdləri ön plana da
çəkmir.
London İqtisad Məktəbinin professoru
Çandran Kukatas multikulturalizmin klassik və müasir liberal yanaşmalara
əsaslanan versiyalarını müvafiq olaraq “zəif multikulturalizm” və “güclü
multikulturalizm” kimi xarakterizə edir. O, özü “zəif multikulturalizm” tərəfdarı
kimi çıxış edir və Kimlikanın nəzəriyyəsini isə “güclü multikulturalizm”
hesab edir. Bu iki yanaşma arasındakı əsas fərq ondan ibarətdir ki, zəif
Dostları ilə paylaş: