Müsahibat uçotu

143 
 
öhdəliklərin artması hesabına baş verən iqtisadi səmərənin 
azalmasıdır. 
Öhdəliklər 
-
müəssisənin əvvəlki fəaliyyətindən ya-
ranmış və iqtisadi səmərə əmələ gətirə biləcək ehtiyatların 
müəssisədən məcburi çıxması ilə nəticələnən mövcud 
borcudur. 
Gəlirlər
 
- mülkiyyətçilərin kapital qoyuluşu ilə əla-
qəli olmayan lakin kapitalda artım ilə nəticələnən və 
hesabat dövrü ərzində aktivlərin artması və ya öhdəliklərin 
azalması şəklində iqtisadi səmərənin artımıdır. 
Kapital
 
- bütün öhdəliklər çıxıldıqdan sonra müəs-
sisənin xalis aktivlərinin dəyəridir. Buraya aksionerlər 
tə-
rəfindən
qoyulmuş vəsaitlər,bölüşdürülməmiş yığılmış 
mənfəət,yığılmış mənfəətdən əmələ gəlmiş rezervlər da-
xildir. 
Qiymətləndirmə
- mühasibat balansında və ya mən-
fəət və zərər haqqında hesabatda təqdim edilən obyektin 
pul ifadəsinin muəyyənləşdirilməsidir. Qiymətləndirmə 
üçün aşağıdakı qiymətləndirmə əsaslarından istifadə 
olunur: 

İlkin dəyər

Cari dəyər

Mümkün satış dəyəri

Diskontlaşdırılmış dəyər

Ədalətli dəyər
İlkin dəyər
 
- aktivin əldə edilməsi və öhdəliyin yerinə 
yetirilməsi zamanı ödəniləcək pul vəsaitlərinin və ya 
onların ekvivalentlərinin məbləğinin ədalətli dəyər ilə 
qiymətləndirilməsidir.

---

Mühasibat uçotu A.H.Əliyeva 
 
144 
 
Cari dəyər
- 
hal-hazırda analoji aktivlərin əldə edil-
məsi və öhdəliyin yerinə yetirilməsi məqsədilə ödənilməli 
olan pul vəsaitlərinin və ya onların ekvivalentlərinin 
nominal (diskontlaşdırılmamış) məbləğ ilə qiymətləndiril-
məsidir.
Mümkün satış dəyəri
- 
təşkilatın adi iş şəraitində 
aktivin satılması nəticəsində əldə edilə biləcək, öhdəliyin 
isə yerinə yetirilməsi məqsədilə pul vəsaitlərinin və ya 
onların ekvivalentlərinin ödənilməli olan nominal 
(diskontlaşdırılmamış) məbləğ ilə qiymətləndirilməsini 
nəzərdə tutur.
Diskontlaşdırılmış dəyər
− müəssisənin adi iş 
şəraitində aktivinin istifadəsindən gözlənilən gələcək xalis 
pul vəsaiti daxilolmalarının, öhdəliyin isə yerinə yetiril-
məsindən gözlənilən gələcək xalis pul vəsaiti xaric-
olmalarının hal-hazırkı məbləği ilə qiymətləndirilməsidir.
Ədalətli dəyər
- 
aktiv və öhdəliyin müstəqil, yaxşı 
məlumatlandırılmış, aktivin mübadilə nəticəsində əldə edi-
lə biləcək məbləğlə qiymətləndirilməsi, öhdəliyin isə yeri-
nə yetirilməsi üçün tələb olunan məbləğlə qiymətləndi-
rilməsidir.