x
və
y
haqqında
n
illik müşahidə məlumatları
var. Həmin müşahidə məlumatlarına əsasən onların arasındakı
əlaqənin sıxlığını səciyyələndirən korrelyasiya əmsalı
r
xy
aşağıdakı kimi də təyin oluna bilər.
∑
(19)
Burada:
n
-hər iki çay axını sərfi ilə bağlı eyni vaxtda
aparılmış müşahidə illərinin sayıdır.
və
-müvafiq olaraq müqayisə olunan çayların axın
sərflərinə uyğun modul əmsallarıdır.
və
-müvafiq olaraq aşağıdakı kimi təyin edilir:
(20)
Burada
və
- müvafiq olaraq müqayisə olunacaq
çayların illik məlumatlarının orta qiymətidir.
(19) düsturundakı
və
- müqayisə olunan
çayların axın sərfləri üçün dəyişkənlik əmsalıdır. Həmin
parametrlər də (4) və (5) düsturlarına əsasən təyin edilir.
√
∑
√
∑
Qeyd olunanlarla yanaşı
- əmsalının qiymətlərinə görə
analoq kimi qəbul ediləcək çaylar arasındakı əlaqə tənliyini
tərtib etmək üçün reqressiya əmsalları
da təyin
edilməlidir.
(21)
(22)
Sonra isə müqayisə ediləcək analoq çaylar arasındakı əlaqə
tənlikləri aşağıdakı kimi yazılır:
(23)
(24)
Yekun olaraq (23) və (24) əlaqə tənliklərinə əsasən
düzbucaqlı koordinat sistemində
və
reqressiya xətləri qurulur.
Laboratoriya işinə aid məsələ həlli
Fərz edək ki, iki müqayisə ediləcək analoq çayların axın
sərfləri barədə
(x
1
=0,7, x
2
=0,5 x
3
=0,4 x
4
=1,5 x
5
=3,7 x
6
=0,9, x
7
=0,8
x
8
=1,2, x
9
=1,4, x
10
=2,1 x
11
=3,2, x
12
=2,5, x
13
=2,7, x
14
=2,8; y
1
=2,7, y
2
=4,5,
y
3
=4,3, y
4
=4,7, y
5
=4,6, y
6
=6,5, y
7
=6,6, y
8
=5,9, y
9
=5,4, y
10
=6,5, y
11
=6,2,
y
12
=5,4, y
13
=5,1, y
14
=5,0)
14 illik
məlumat verilib.
Cədvəl 7
Σ
=24,4
Σ
=73,4
Σ
=5,0133 Σ=0,5416
Σ=0,2715
Ilk olaraq hər iki çayın orta illik sərfləri hesablanır:
∑
∑
Dostları ilə paylaş: |
