119
6-bob. Ishlab chiqarilgan mahsulotlarni birja savdosini tashkil etish
va bozor tizimida savdo uylari
6.1 Mahsulot tannarxi, foyda, rentabellik va ularni rejalashtirish
Texnikaviy va iqtisodiy ko’rsatgichlarning mahsulot tannarxiga
ta`siri.
Ishlab chiqarish samarasining hisob-kitob-mahsulot tannarxiga
mehnat vositalari,
ishlab chiqarish usuli, ilmiy-texnika taraqqiyotini ishlab
chiqarishda ilg’or texnologiya tajribasini qo’llash kabi omillar ta`sirini
e`tiborga olgan holda tuziladi.
Mahsulot birligi uchun belgilangan yoki normallashgan barcha
xarajatlarning sarfini tejashda hosil bo’lgan moddiy
samara quyidagi formula
asosida hisoblanadi:
Im = (MbB-Mb
2
)
.
Mx
Bu yerda: MbB va Mb
2
- mahsulot birligi uchun belgilangan tadbir
rejani qo’llanmasdan olding ish
va keyingi xom-ashyo, material, issiqlik,
quvvat birlik bahosi (so’m hisobida); Mx-belgilangan
chora tadbir joriy
etilgandan to reja yilining oxirigacha ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi.
Korxona ishlab chiqarishning texnikaviy darajasi tobora o’sib borishi
natijasida moddiy xarajatlarni iqtisod qilish bilan birgalikda ishlab
chiqarishda mehnat sarfi ham kamaya boradi va
mahsulot birligi uchun ish
haqi xarajatlari ham qisqaradi.
Mahsulot ishlab chiqarish uchun sarf etiladigan mehnatning tejalishi
natijasida ish haqi, sosial muhofaza ajratmalari iqtisod qilinishi quyidagi
formula asosida aniqlanadi:
Iye = [SoT so – S
1
(x)1- Kish]
.
100
.
Dostları ilə paylaş: 
