Microsoft Word Ishlab chiqarish iqtisodiyoti doc

(1-Oi) 
. 
100xM 
Bu yerda: So va S
1
-rejali tadbir joriy etilgandan so’ng mahsulot birligi 
sermehnatligi (norma soat); Tso va T
1 
- rejali tadbir joriy etilgandan so’ng 
ishchining tarif maosh miqdori, so’m; Kish – ishchilarga o’rtacha 
qo’shimcha ish haqi to’lash; Oi-sosial muhofaza ajratmasi, %.
Mahsulot sifatining oshishi natijasida qo’shimcha xarajatlar yoki 
olingan tejam quyidagi formula asosida hisoblanadi: 
Ik =(X
1
-X) 
. 
 M, 
bunda – X-X
1
-mahsulot sifatining yaxshilanishidan oldin va undan so’ng 
mahsulot birligiga sarf bo’lgan xarajatlar; M-reja yilida yuqori sifatli 
tayyorlangan mahsulot hajmi. 
«Ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etishni yaxshilash» omillari: 
ishlab chiqarish, mehnat va unga xizmat qilishni tashkil etishning asosiy 
fondlaridan unumli foydalanish; moddiy-texnika ta`minotini yaxshilash, 
ortiqcha xarajatlarga yo’l qo’ymaslik. Bunday omillar ta`sirida mahsulot 
tannarxi pasayib, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil qilish darajasi 
yaxshilanadi. 
«Ishlab chiqarayotgan mahsulotning turi va hajmining o’zgarishi» 
quyidagi omillarga bog’liqdir: 
- mahsulot tannarxiga ta`sir qiluvchi ishlab chiqarilgan mahsulotning hajmi; 
- tayyorlangan mahsulot turiga ta`sir qiluvchi ishlab chiqarish hajmining 
o’sishi tanijasida shartli-doimiy xarajatlar ma`lum darajada iqtisod qilinib, 
mahsulot birligiga sarf bo’ladigan shartli-doimiy xarajatlar yig’indisi 
kamayadi. 

---

120
Mahsulot tannarxini pasaytirish omillari: 
Mahsulot tannarxini pasaytirishda quyidagi omillardan foydalanish 
tavsiya etiladi: 
-
mehnat unumdorligini o’stirish; 
-
chiqitga chiqarish va boshqa unumsiz xarajatlarni qisqartirish; 
-
ilg’or tajribani o’rganish va joriy etish; 
-
ixtisoslashtirish va kooperativlashtirish; 
-
texnika va texnologiyani takomillashtirish; 
-
material xarajatlarini kamaytirish; 
-
mahsulot sifatini yaxshilash; 
-
ma’muriy boshqarish xarajatlarini kamaytirish.