99
va hunarmandchilik markazi sifatida
shaharlarning mavqeyi osha
boshladi. Shaharlarning rivojlanishi barobarida feodal aloqalarga
qarshi bo‘lgan burjua sinfi shakllandi. Borliqqa nisbatan ideal qa
-
rashda bo‘lgan ritsarlik she’riyatidan farqli
ravishda shahar adabiy-
oti hushyor, hozirjavob va real hayotga yaqinligi bilan ajralib turadi.
Shahar adabiyoti ritsar adabiyotidagi janrlarni aynan o‘zicha qabul
qilmasdan, ularni qayta ishlaydi va faqat shaklini o‘zgartirish
bilan
kifoyalanmasdan, uslubiga ham qator o‘zgarishlar kiritadi. Ritsar
poeziyasidagi o‘ta nafislik va san’atpardozlik xalqchil va real tasvir
-
lar bilan almashinadi.
Go‘zal xonim uchun har qanday sarguzashtlardan qaytmaydigan
va o‘z nayzasini sindirishga ham tayyor turadigan ritsar o‘rnini endi
aql-idrokli, epchil va mehnatni qadrlaydigan
qahramonlar egallay
boshlaydi. Bu yangi qahramonlar zehni o‘tkir va chaqqon dehqon,
xushchaqchaq jonglyor, hiylakor xizmatchi va boshqalar bo‘lib, ular
e’tiborli guruhdan chiqqanligi bilan
gerdayadigan hukmron tabaqa
vakillari, xususan, ochko‘z va firibgar cherkov knyazlari va monax
-
lar ustidan kuladilar.
Shahar adabiyotida yangi janrlar paydo bo‘ldi. Ana shunday
janrdan biri fablio hisoblanadi. Fablio kichik she’riy hikoya bo‘lib,
uning asosiy maqsadi
tinglovchilarni kuldirib, ko‘nglini ko‘tarishdan
iborat bo‘lgan. Fablioning stili (uslub) mukammal bo‘lmagan, ak
-
sariyat hollarda ularning qofiyasi sodda edi. Hikoyalarda hayot
-
dan olingan qiziqarli voqealar, latifalar bayon qilingan. Fablioning
markazida chaqqon, abjir, aqlli qahramon turadi.
Keyinchalik alo-
hida fabliolar bunday qahramon atrofida birlashtirilib, yaxlit holatga
keltirilgan va shu tarzda roman paydo bo‘lgan. Turli e’tirozlarni
bir qahramon atrofiga jipslashtirish natijasida o‘rta asrlarning eng
mashhur asari “Tulki haqida roman” paydo bo‘lgan.
Fablio ma’lum darajada keyingi davr Ovrupa adabiyotiga ta’sir
ko‘rsatdi. Molyerning “Zo‘raki tabib” komediyasida, Lafontenning
“Ertaklari”da fablio syujeti, uslubi ko‘rinadi. Germaniyada fablion
-
ing ta’siri ostida zamonaviy
hajviy ruhdagi realistik
Dostları ilə paylaş: