I. D. Boboev X. O. Abdullayev a. Sh. Otajonov amaliy algologiya fanidan amaliy mashg‘ulotlari uchun o‘quv uslubiy qo‘llanma Toshkent – 2021

Chlorella vulgaris sp
2
o„stirishning optimal sharoitlari. 
Chlorella vulgaris 
mikrosuvo‗ti yashil mikrosuvo‗tlari (Chlorophyta) oilasiga mansub protokokk bir 
hujayrali tirik organizmdir. Yashil mikrosuvo‗tlari oilasiga kirishining asosiy 
sababi xujayrasidagi yashil xlorofill donachalar saqlashi hisobiga suvlarga yashil 
tus berishidir. Bu organizm tanasi atigi 1,5 dan 10 mikrongacha bo‗ladi. Bu 
organizmni faqatgina mikroskop yordamida ko‗rish mumkin (20-rasm ).
 
20-rasm. Yashil mikrosuvo‗ti Chlorella vulgaris sp
2

---

37 
Shunga qaramasdan bu organizm ham tanasida katta miqdorda oqsil va 
makro- va mikroelementlar saqlashi bu organizmga bo‗lgan qiziqishning ortishiga 
sabab bo‗lgan. Hozirgi kelib Sayyoramizning ko‘plab davlatlarida ushbu 
mikrosuvo‗ti keng o‗rganilib va ularni ko‗p miqdorda yetishtirilmoqda. Bu mitti 
organizm yer yuzasida eng keng tarqalgan mikrosuvo‗ti bo‗lib uni barcha suv 
havzalarida uchratish mumkin, ularni ajratib olish imkoniyati yuqori sanaladi. 
Shunisi qiziqki, aynan shu tur mikrosuvo‗ti havoda ham yashay olishi bilan ajralib 
turadi. Chlorella juda tez moslanuvchan bo‗lganligi sababli u har qanday suv 
havzalarida o‗sa olish imkoniyatiga egadir. Bu organizm termofill organizm 
hisoblanib, u issiq havoni juda sevadi va u uchun 35-39 ºC harorat eng ma‘qul 
hisoblanadi. Shu bilan birga fotosintez jarayoni va mineral tuzlar organizmning 
ko‗payishi uchun eng muhim omil hisoblanadi. Issiq o‗lkalarda Chlorellani 
o‗stirish oson hisoblanadi. Buning sababi quyoshning yil davomida ko‗proq 
bo‗lishi va fotosintez jarayonining to‗xtovsiz davom etib turishidir. Chlorella tuzli 
va chuchuk suvlarda bemalol o‗sa oladi. (ishqoriy va kislotali muhitlarda 
o‗smaydi) [3].
Tadqiqot uslubiyati va uslublari
: Tadqiqotlarda Toshkent kimyo-
texnologiya instituti, ―Biotexnologiya‖ kafedrasi laboratoriyasida saqlanayotgan 
O‗zbekistonning Surxondaryo va Sirdaryo suv havzalaridan algologik toza holda 
ajratilgan Chlorella vulgaris sp
2 
kolleksion shtammlardan foydalanildi. 
Kul‘turalarni o‗stirishda ―Chu-13‖ ozuqa muhitidan foydalanildi (g/l): KNO
3
-0,2, 
K
2
HPO
4
-0,04, MgSO
4
× 7H
2
O- 0,1, CaCl
2
×6H
2
O -0,08, temir sitrati -0,01, limon 
kislotasi - 0,1, bor - 0,5 ppm, MnSO
4
×7H
2
O - 0,5 ppm, CuSO
4
×5H
2
O -0,02 ppm, 
CoCl
2
×2H
2
O-0,02 ppm, Na
2
MoO
4
×2H
2
O - 0,02 ppm, pH 7,5,o‗stirish davomiyligi 
va harorat tajriba maqsadidan kelib chiqib tanlandi. O‗stirishda CO
2
miqdori 1% 
deb qabul qilindi hamda flyuritsent yorug‗ligidan (200 ìmol photon sm
-2
-s
-1
) 
foydalanildi. 
Chlorella vulgaris sp
2 
suvo‗tini sterillangan va Lyuminostatik yorug‗lik 
yig‗masi sutkasiga 6-7 klk, harorat 33±2 °C bo‗lgan xonada, algabakterial 
o‗sadigan sharoitida mineral tuzlar aralashmasi (NaCl, KNO
3
, NH
4
Cl) va steroid 
saqlagan o‗simlik ekstrakti qo‗shilgan muhitda Tamiya bilan birga 12 sutka 
davomida ko‗payish tezligi o‗rganildi. 
Chlorella vulgaris sp
2
o‗stirishning maqbul sharoiti o‗rganildi. O‗stirishda 
oziqa muhitini o‗zgartirish natijasida ko‗payishi tezlashishi tajribalar asosida 
o‗rganildi. Oziqa tarkibi – minerallar (noorganik tuzlar aralashmasi)ga nisbatan, 
o‗zida steroid saqlagan o‗simlik ekstraktlari qo‗shilgan muhitda o‗stirilgan suvo‗ti 
biomassaning miqdori ortishi tajribalar asosida o‗rganildi va natijada steroidlar 
Chlorella vulgaris sp
2
tez ko‗paytirishi aniqlandi. 

---

38