O’zbekisтon respublikasi oliy va o’rтa maхsus тa’lim vazirligi

Тo’g’rilagichli diodlarning asosiy kattaliklari: 
1.
Diodni maksimal ruxsat etilgan teskari kuchlanishi. Diodni uzoq vaqt 
davomida ish qobiliyati buzilmasdan chiday oladigan teskari kuchlanish qiymati 
(10 – 1000 V). 
2.
Diodning o’rtacha to’g’rilangan toki I
o’rtacha
to’g’rilangan dioddan oqib 
o’tuvchi to’g’rilangan doimiy tokning biror davridagi o’rtacha qiymati (100 mA-10 
A). 
3.
Diodning impuls to’g’ri toki I
to’g’.im
– tok impulsining eng yuqori qiymati. 
4.
Diodning o’rtacha teskari toki I
o’rt.tes.
– teskari tokning biror davridagi 
o’rtacha qiymati (0,1 mkA – 5 mA). 
5.
Тo’g’ri tokning berilgan o’rtacha qiymatidagi diodning o’rtacha to’g’ri 
kuchlanishi U
o’r.to’g’.
(0,1 V). 
Katta quvvatli diodlarni to’g’ri tok bilan qizishini oldini olish maqsadida 
ularni sovutish uchun maxsus choralar ko’riladi: diodlarni radiatorlarga montaj 
qilish, havo bilan sovutish va boshqalar. 
Agar diodga bir necha 10 V to’g’ri kuchlanish berilsa, juda katta to’g’ri tok 
hosil bo’ladi va diod bir necha sekundlar ichida 800-1000
0
S gacha qizib ketishi 
mumkin. Lekin ana shunday kuchlanishni juda qisqa vaqtga berilsa diod qizib 
ulgurmaydi va ishdan chiqmaydi. Qoida bo’yicha yarim o’tkazgich diodlarga tok 
bo’yicha 50-100 marotaba ketgan ortiqcha yuklamani 0,1 sekundgacha berish 
mumkin. 
5.1-jadval 
Тo’g’rilagich diodlarning kattalik qiymatlari 
Kattaliklari 

---

Diod turi 
Maksimal ruxsat 
etilgan to’g’ri
tok I
to’g’ max
, A 
Maksimal ruxsat 
etilgan teskari 
kuchlanish, U
tes.max
, 
V
I
tes. , 
mkA
Elektrodlar 
orasidagi 
sig’im, pF 
Nuqtali diod 
0,01-0,1 
25-150 
0,1-100 
0,5-1,0 
Kichik quvvat-li 
tug’rilagich-li 
diod 
0,1-1,0 
200-1000 
10-200 
100-10000 
Quvvatli 
to’g’rilagich 
1-2000 
200-4000 
1000-
5000 
– 
Impulsli diod 
0,01-0,5 
10-100 
0,1-50 
1,0-20 
Diodga teskari kuchlanish berilsa, p-n o’tishdan asosiy bo’lmagan zaryad 
tashuvchilar harakatlanishidan kichik qiymatdagi teskari tok hosil bo’ladi. Demak 
o’tishning harakati oshsa, asosiy bo’lmagan zaryad tashuvchilar soni ko’payadi va 
diodning teskari toki ortadi. Diodga katta teskari kuchlanish berilsa p-n o’tishni 
ko’chkili teshilishiga va teskari tokini keskin ortib ketishiga olib keladi, bu esa 
diodning qizishiga, agar tok yana oshaversa, issiqlikdan teshilishiga olib keladi,
p-n o’tishning buzilishi mumkin. Ko’pchilik diodlar 0,7-0,8 teshilish kuchlanish 
kiymatlaridan oshmagan teskari kuchlanishda mustahkam ishlashi mumkin. Bu 
qiymatdan qisqa vaqtga oshishi ham p-n o’tishning teshilishiga olib keladi va 
diodni ishdan chiqishiga olib keladi. I
to’g’. 
5.5-rasm. O’rta quvvatli yarim o’tkazgich diodning VAТi. 
Yarim o’tkazgichli stabilitron – diodni teskari ulaganda uning kuchlanishi 
tokning oshishiga juda kam bog’liq bo’lish qismidan foydalanib, kuchlanishni 
stabillashtirishda qo’llangan yarim o’tkazgichga aytiladi. U tayanch diod ham deb 
ataladi. Stabilitronning VAТsi quyida keltirilgan:

---

5.6-rasm. Stabilitronning VAТsi. 
Stabilitronning asosiy kattaliklari: Stabillash qismidagi kuchlanish U
st
; 
stabillash qismidagi dinamik qarshilik R
g
=dU
st
/dI
st
; minimal stabillash toki I
st.min
; 
maksimal stabillash toki I
st.max
; stabillash qismidagi kuchlanishning harorat 
koeffitsiyenti
100

