ko’rinib turibdiki (2.3,b-rasm) nochiziqlilik kichik kuchlar chegarasiga to’g’ri
keladi. Differensial datchiklarning statik tavsifnomasi esa chiziqlilikka yaqin.
2.4.
Тenzometrik datchiklar
Тenzometrik datchiklarning ish prinsipi tenzoeffekt xodisasiga asoslangan
buladi, ya’ni elastik deformatsiya ta’sirida uning karshiligi uzgaradi. Тenzodatchik
ma’lum usulda uralgan va ikkala tomanidan maxsus plenka yepishtirilgan yupka
simdan iborat. Тenzodatchik deformatsiyasi nazorat kitlinayotgan detalga maxsus
yelim bilan puxta yepishtiriladi. Detalning deformatsiyasi natijasida simning
geometrik ulchamlari uzgarilib karshiligi uzgaradi. Тenzometrik datchiklarning
tavsifnomasi chizikli buladi va shu sababli ularning sezgirligi deyarli uzgarmaydi.
Тenzometrik datchiklarning asosiy kursatkichi tenzosezgirlik xisoblanadi :
(2.7,)
bu yerda , ΔR/R – materialning deformatsiya vaktidagi
solishtirma karshiligi;
Ye - elastiklik moduli;
2.5-rasm. Тenzometrik datchikning tuzilishi va tavsifnomasi
Тenzodatchiklarning afzalliklari: ular juda sodda, ixcham va arzon.
Kamchiliklari:
kichik sezgirlik, o’lchov natijalari xaroratga boglik.
E
R
R
К
C
/
Sanoatda 3 xil tenzometrik datchiklar ishlab chikariladi: simli, kogoz (2PKB
turida) va plenka (2 PKB turida) asosida: folgali. (2FPKP turi) va yarim
utkazgichli (KТD, KТDM, KТE turlari). Simli tenzorezistorlar uchun nominal ish
toki I
n
= 0,5 A tashkil etadi.
2.5. Elektromagnitli va sigim datchiklari
2.5.1. Induktiv va
transformator datchiklari
Elektromagnitli datchiklar sodda tuzilishi va puxtaligi bilan avtomatika
tizimlarida keng miqyosda qo’llanib kelinmoqda. Elektromagnitli datchiklar kirish
kattaligini o’zgarishi bo’yicha induktiv, transformator
va magnitoelastik turlariga
bo’linadi.
Induktiv va transformator datchiklarning (2.6 - rasm) ish prinsipi po’lat
yakorning holati o’zgarilganda po’lat o’zakli cho’lg’amning induktivligi
o’zgarishiga asoslangan.
Induktiv va transformator datchiklari o’zgaruvchan tok zanjirlarida ishlab,
mikronning undan bir qismidan to bir necha santimetrgacha bo’lgan
xarakatlarni
o’lchaydi va ularni nazorat qiladi.
Oddiy induktiv datchikning sxemasi va uning statik tavsifnomasi 2.6-
rasmda ko’rsatilgan. Datchikning kirish kattaligi havo bo’shligi bo’lib, chiqish
kattaligi I
a
ikkilamchi asbobdagi tok bo’ladi. I
a
qiymati cho’lg’amning induktiv
qarshiligi hamda o’lchov asbobining aktiv qarshiligiga bog’liq. Cho’lg’amning
induktivligi ikkita havo bo’shligni xisobga olgan xolda quyidagi tenglama orqali
ifodalanadi:
/
10
2
7
2
Dostları ilə paylaş: