Raqamli mobil aloqa

17.1-rasm. 
“Rouming” jarayonida LTE tarmoqlarining 3GPP 
tarmoqlari bilan PMIPv6 protokoli asosida o‘zaro hamkorligi.
“No-3GPP” tarmoqlar bilan “rouming”ni amalga oshirish-
ning asoslari shundan iboratki, bunday tarmoqlar ishonchli (ya’ni 
xavfsizlikni ta’minlash choralari ko‘rilgan) hamda ishonchsiz 
tarmoqlarga bo‘linadi. Ishonchsiz tarmoqlarni ishonchli tarmoq 
toifasiga o‘tkazish uchun maxsus xavfsizlik protokollaridan foyda-
laniladi va mos ravishda “mehmon” tarmog‘idan “uy” tarmog‘i 
yo‘nalishida trafikni o‘tkazish uchun tunnellar hosil qilinadi. 
AAA-serverlari orasida o‘zaro aloqani tashkil qilishda Diameter 
protokolidan foydalaniladi. (17.2-rasm).

---

271
Operatorlar
IP xizmatlari
(IMS, PSS va h.k)
3GPP AAA
Server
3GPP AAA
Proxy
SWm
SWa
STa
Wn*
Ishonchsiz
no-3GPP IP-ulanish
tarmoqlari
hPCRF
HSS
PGW
HPLMN
S6a
3GPP
ulanish
tarmoqlari
Ishonchli
3GPP ulanish IP-
ulanish tarmoqlari
“no-3GPP”
tarmoqlari
vPCRF
VPLMN
S2a-PMIP
ePDG
Gxb
Gxa
Gxc
S8
S2b
S9
S6b
SGi
Gx
Rx
SWx
SGW
17.2-rasm.
“Rouming” jarayonida LTE tarmoqlarining
“no-3GPP” tarmoqlari bilan PMIPv6 protokoli asosida
o‘zaro hamkorligi.
Bugungi kunda mavjud LTE tarmoqlarida “rouming” xiz-
matidan hali yetarlicha faol foydalanilmayapdi. Buning asosiy 
sabablari — turli mamlakatlarda turlicha chastota diapazon-
laridan foydalanilayotganligi hamda ko‘p rejimli va ko‘p chas-
totali abonent qurilmalarining yetishmasligidir. Lekin, shunga 
qaramasdan, LTE tarmoqlari orasida “rouming”ni ta’minlash 
bo‘yicha ko‘plab ishlar amalga oshirilmoqda. Misol uchun, 
Ericsson hamda Qualcomm kompaniyalari SRVCC 
(ingl. 
Standardized Single Radio Voice Call Continuity)
xizmati yor-
damida abonentning LTE tarmog‘idan WCDMA yoki GSM 

---

272
tarmoqlari xizmat hududiga o‘tishda uzluksiz “rouming”ni 
amalga oshirish imkoniyatini namoyish etishdi. Ushbu tex-
nologiyaning afzalligi shundaki, u nafaqat ma’lumot uzatishni, 
balki, ovoz trafigini uzatishni, SMS hamda multimedia xiz-
matlarini ham ta’minlaydi.
LTE tarmoqlarida “rouming”ni joriy qilish bo‘yicha ish-
lar O‘zbekistonda ham jadal ravishda olib borildi. Masalan, 
2010-yilda MTS kompaniyasi (Rossiya) “MTS O‘zbekiston” 
hamda “VivaSell-MTS” (Armaniston) kompaniyalari orasi-
da 2,6GGs diapazonida xalqaro “rouming”ni tashkil qildi. 
Sinov jarayonida Samsung GT B3710 hamda Huawei E398 
rusumli modemlardan foydalanildi. “Rouming” xizmatlarini 
sinovdan o‘tkazish muvaffaqiyatli amalga oshdi hamda o‘za-
ro “LTE-rouming”ni qo‘llab-quvvatlash uchun zaruriy jara-
yonlarni tashkil etish maqsadida kompaniyalar o‘zaro ham-
korlikni boshlashdi.