Raqamli mobil aloqa

•
Avtorizatsiya kalitlarini generatsiyalashning tasodifiy bo‘lma-
gan xarakteri. 
•
Shifrlash kalitlarining takroran ishlatilishi imkoniyati. Bu hu-
jum shifrlash kalitining indeksini maydonining kichik o‘lchamiga 
asoslangan.
•
Shifrlashning kuchsiz algoritmlaridan (DES kabi) foydala-
nish. Kalit hayotining yetarlicha katta vaqtida va xabarlar intensiv 
almashtirilganda shifrni buzish mumkin bo‘lib qoladi va xavfsiz-
likka real tahdid bo‘ladi.
Nazorat savollari:
1. IEEE 802.16d standartiga qisqacha xarakteristika (tavsif) bering.
2. IEEE 802.16e standartiga qisqacha xarakteristika (tavsif) bering.
3. Tayanch stansiya va ASN shlyuzning ishlashini bayon eting.
4. WiMAX tayanch tarmog‘i tugunlarining o‘zaro ta’sirlashishi 
qanday amalga oshadi? Tayanch nuqtalarning funksiyalarini qis-
qacha bayon eting.
5. IEEE 802.16 standartining beshta ish rejimlarini bayon eting.
6. IEEE 802.16 standartida fizik darajada qanday ma’lumotlar-
ni uzatish usullari ko‘zda tutilgan?
7. Wireless MAN-OFDM usulining ishlashini bayon eting. 

---

492
35-bob. IEEE 802.16 STANDARTIDA XAVFSIZLIK
TIZIMINI TASHKIL ETISH
35.1. Kanal darajasida xavfsizlik funksiyalari
Axborot xavfsizligi tizimini tashkil etish masalasini tarmoqning 
turli darajalarida ko‘rib chiqamiz. Tarmoqning xavfsizligi funksi-
yasi 35.1-jadvalda keltirganidek, turli MVOS modellari darajala-
riga kiritilishi mumkin.
35.1-jadval
OTO‘ modelining turli darajalarida xavfsizlik funksiyalari
OTO‘M darajasi
Xavfsizlik funksiyalari
Ilovalar darajasi
Raqamli imzolar, raqamli 
sertifikatlar,
“p2p” skvoz shifrlash
Transport darajasi
TLS protokollar
Tarmoq darajasi
PSek, AAA, RADIUS infra-
tuzilmalar
Kanal darajasi
AES, PKI, X.509
Fizik daraja
WiMAX PHY
IEEE 802.16e aniqlagan xavfsizlik nimdarajasi faqat kanalli darajada 
mavjud. Kanalli darajani autentifikatsiyalash va avtorizatsiya tarmoqqa 
faqat qonuniy huquqi bor abonentlarga ulanishni ta’minlaydi. Kanalli 
darajani shifrlash xususiy axborotni butunligi ni va konfidensialligini 
ta’minlaydi va trafikni ushlab olinishidan himoya qiladi.
Tarmoq darajasi vositalari tarmoq filtrlari va AAA serverlardan 
foydalanish orqali himoyani ta’minlaydi. AAA funksiyalari uchun 
eng keng qo‘llaniladigan protokol RADIUS protokoli hisoblana-
di. WiMAX tarmoq arxitekturasida bu texnologiyalar “rouming” 
funksiyasini ishlatish uchun foydalaniladi.

---

493
Transport darajasi va ilovalar darajasi tarmoq operatori, ser-
vis-provayder yoki oxirgi foydalanuvchini o‘zining istagiga ko‘ra 
qo‘shimcha himoya choralarini ta’minlaydi.
WiMAX tizimi kanalli darajasida va qisqacha tarmoq darajasida 
bajariladigan xavfsizlik funksiyalarini atroflicha ko‘rib chiqamiz.