Raqamli mobil aloqa

35.3. Autentifikatsiya
Autentifikatsiya axborotni jo‘natuvchi va oluvchining shaxsini 
tasdiqlash vositasi sifatida xizmat qiladi. IEEE 802.16e standarti-
da PKM 
(ingl. Privacy and Key Management)
kalitlarni boshqarish 
va konfidensialligi protokoli qo‘llangan. U quyidagi uchta turdagi 
autentifikatsiyani qo‘llab-quvvatlaydi:
•
RSA (yaratuvchilarning inglizcha familiyalaridan Rivest, 
Shamir i Adleman) ochiq kalitli kriptografik algoritmiga asoslan-
gan autentifikatsiya, raqamli sertifikatlarni, X.509 protokolni va 
bevosita RSA- shifrlashni ishlatadi;
•
kengaytiriladigan EAP 
(ingl. Extensible Authentication Proto-
col)
protokolga asoslangan autentifikatsiya. Opsional qo‘llaniladi:
•
EAP protokoli qo‘llanilganidan keyin RSA algoritmi ishlati-
lishiga asoslangan autentifikatsiya.
PKM protokoli avtorizatsiya kaliti (MK) deyiladigan umumiy 
kalitni TS va AU orasiga o‘rnatadi. TS va AU orasida umumiy 
MK o‘rnatilishi bilanoq, kalitlarni shifrlash kaliti (KSHK) foy-
dalanishdan chiqariladi va trafikni shifrlash kalitlarini (TSHK) 
keyingi almashtirilishida shifrlash uchun qo‘llaniladi. Auten-
tifikatsiya ochiq kalitlarni almashtirish protokolidan foydalanish 
yo‘li bilan ishlatiladi, bunda faqat autentifikatsiya emas, shifrlash 
kalitlarini yaratish ham ta’minlanadi. Ochiq kalitlarni almashti-
rish sxemalarida har bir qatnashuvchi ochiq va xususiy (yopiq) 

---

495
kalitlarga ega bo‘lishi kerak. Ochiq kalit barchaga ma’lum, xusu-
siy kalit esa maxfiy saqlanadi.
RSA algoritmiga asoslangan autentifikatsiyada TS AUni uni 
ishlab chiqaruvchisi yaratgan X.509 protokoli ulkan raqamli ser-
tifikati bo‘yicha autentifikatsiyalaydi. Bu sertifikat AU ochiq kaliti 
va uning MAS manzilidan tashkil topgan. MKga zarurat bo‘lganda 
AU o‘z raqamli sertifikatini TSga yuboradi, TS sertifikatni tekshi-
radi va haqiqiyligi tasdiqlansa, MKni shifrlash uchun tekshirilgan 
ochiq kalitni qayta AUga uzatadi. RSA autentifikatsiyadan foyda-
lanadigan barcha tayanch stansiyalar zavodda o‘rnatilgan xususiy/
ochiq kalitlar juftligiga (yoki bu kalitlarni dinamik gene ratsiyalash 
uchun algoritmga) va X.509 raqamli sertifikatga ega bo‘ladi.
EAP protokoliga asosalangan autentifikatsiyadan foydalanishda 
AU operator ulkan faktori (omili), masalan SIM-karta orqali yoki 
yuqorida bayon etilganidek, X.509 raqamli sertifikat orqali auten-
tifikatsiyalanadi. EAP autentifikatsiyalash protokoli simsiz tarmoq 
infratuzilmasi elementlarini va foydalanuvchilarini shifrlash ka-
litlarini dinamik generatsiyalash imkoniyatli markazlashtirilgan 
autentifikatsiyani qo‘llab-quvvatlaydi.
Autentifikatsiyalashtirish usulini tanlash quyidagi tarzda opera-
tor tomonidan EAP protokolini tanlashga bog‘liq:
•
EAP-AKA 
(ingl. Authentication and Key Agreement)
– ka-
litlarni autentifikatsiyalash va moslashtirish, SIM-kartalardan 
foydalanishga asoslangan;
•
EAP-TLS 
(ingl. Transport Layer Sekurity)
– transport da-
rajasidagi xavfsizlik, X.509 raqamli sertifikatlari asosida auten-
tifikatsiyalash uchun foydalaniladi;
•
EAP-TTLS 
(ingl. Tunneled Transport Layer Sekurity)
– trans-
port darajasidagi tunellashtirilishli xavfsizlik, MS-CHAPv2 
(ingl. 
Microsoft-Challenge Handshake Authentication Protocol)
protoko-
lidan foydalanishga asoslangan.
Keyin TS mos abonentga (va AUga) xizmatlarni qo‘yadi va mos 
ravishda abonentga ruxsat etilgan xizmatlar ro‘yxatini aniqlaydi. 
Shunday qilib, KA orqali almashtirish bilan TS abonentni va 

---

496
uning uchun ruxsat etilgan xizmatlarni identifikatsiyalaydi.
Autentifikatsiya ikki turda mavjud: