Raqamli mobil aloqa

6.5-rasm.
MCHM signalning kvadraturali tashkil etuvchilari. 
Spektrlarning keskin torayishiga uning shaklini silliqlash hiso-
bigagina erishish mumkin. Agar, jumladan (6.2)da
2A
amplitu-
dali (6.5-rasm) kosinusning (musbat) ijobiy yarimto‘lqin turidagi 
aylanib o‘tuvchi impulsni jo‘natishni olsak, unda KFM o‘zining 
minimal chastotali manipulyatsiya – MCHM (MSK-minimal 
shift keyingi – minimal shift klavishi) turiga o‘zgaradi.
MCHM afzalligiga ishonch hosil qilish uchun (6.2) jo‘natish 
shaklida ifodalangan (6.1) signal S(t) kompleksli aylanib o‘tuvchi-
sini topamiz. Bunda vaqt bo‘yicha signal tartibining to‘liq bir xilligi 
ta’sirida faqat ikkita yonma-yon [-
D
/2, 0] va [0, 
D
/2] bo‘lakalarni 
ko‘rib chiqish yetarlidir. Elementar trigonometriyadan, Eyler for-
mulasidan va a
j
, b
j
belgilarining binarligidan a
j
/b
j
=a
j
b
j
=+/-1 foyda-
lanib, quyidagilarni olamiz:

---

91
)
3
.
4
(
2
0
,
2
cos
cos
0
,
2
,
2
cos
cos
0
0
exp
0
0
0
1
0
exp
0
1
0














∆
≤
≤






∆
=












∆
−
∆
+






∆
<
≤
∆
−






∆
−
=












∆
−
∆
+
∆
+






∆
−
−
t
t
b
a
j
A
a
t
A
jb
t
A
a
t
t
b
a
j
A
a
t
A
jb
t
A
a
π
π
π
π
π
π
(6.3)da ko‘rsatilganidek haqiqiy aylanib o‘tuvchi S(t)=|S(t)|=A 
o‘zgarmas va natijada uzatgich quvvat oshirgichi rejimi optimal-
ligining natijasi sifatida signal cho‘qqi – omilining birga tengligini 
ta’minlash bilan MCHM amplitudali modulyatsiyalash bilan bir-
ga olib borilmaydi. 
(6.3)dan boshqa xulosa shundaki, t /2 burchak koeffitsient-
li fazaning chiziqli o‘zgarishi chastotaning 
±
1/2
D
ga siljishi-
ni bildirgani sababli ko‘rib chiqilayotgan modulyatsiya turi 
D
/2 davomlilikli to‘rtburchakli jo‘natishlarning binarli chas-
totali manipulyatsiyasiga jamlanadi, muhimi shundaki, har bir 
D
/2 jo‘natish orasidagi chastotalar almashuv fazasi sakrashlari-
siz amalga oshadi, ya’ni MCHM uzluksiz fazali modulyatsi-
yalashtirish hisoblanadi. Bunga (6.3)ning har xil natijaga erishib, 
osongina ishonch hosil qilish mumkin:
S(t=0)=Q
0
=S(t-0
t
),
yuqoridagi “ - ” va “ t ” indekslari tegishli ravishda chapdan va 
o‘ngdan t=0 nuqtali yaqinlashishni bildiradi.
Shunday qilib, xohlagan joriy uzatiluvchi belgida navbatda-
gi jo‘natish oldingisidan “yig‘ilib qolgan” fazadan boshlashadi. 
Aytilganlar 6.6-rasmdagi faza traektoriyalari “daraxti” bilan tas-
virlanadi. Har bir [k
D
/2, (k+1) 
D
/2] bo‘lakni o‘tishda chasto-
tani joriy +1/2
D
o‘z navbatida ushbu bo‘lakda (6.2) signalning a
i
; 
b
i
belgilari kombinatsiyasi bilan aniqlanuvchi aylanishi bilan faza 
chiziqli o‘sadi yoki kamayadi. 
(l+P1) 
D
/2 vaqtida ikkita mumkin bo‘lgan chastotalarga javob 
beruvchi fazali burchak qiymati farqi P ga teng.
(6.3)

---

92
Bunda fazaning mumkin bo‘lgan traektoriyalaridan xohlaga-
ni uzluksiz funksiya bo‘lishi mumkin. Faza uzilishining yo‘qligi 
MCHM spektriga standart KFMS dan farqli ravishda ixchamlik-
ning yuqori darajasi bilan ta’minlash imkonini beradi. MCHM 
signalining quvvat spektri taxminan 1|f ga proporsional kamaya-
di, nihoyat egallangan polosa 
b
T
f
2
.
1
≈
∆
dan ko‘proq qisqaradi.
Modulyatsiyalangan signal spektrini siqishning keyingi zaxi-
ralari nafaqat fazaning o‘zining bo‘laklarini yo‘qotishda emas, 
balki uning hosilalari (chastotalar, chastotalar o‘zgarish tezliklari 
va h.k.)da yashiringan. Bir so‘z bilan aytganda, 6.6-rasmdagi 
chiziqli siniq traektoriyalar ko‘proq silliqlari bilan almashtirilishi 
mumkin.
GSM standartida modulyatsiyalashning aynan shunday varianti 
– Gaussli MCHM da (GMSK – Gaussian MSK) qo‘llanilgan, 
bunda jo‘natish davomida fazani o‘zgartirish qonuni tarqatishning 
gaussov integral funksiyalari yo‘lini takrorlaydi, bu esa faza va 
chastotalar o‘zgarishining ravonligini ta’minlaydi, demak spektr-
ning ixchamlik darajasi yuqori bo‘ladi. 
∆/