Raqamli mobil aloqa

8.3-rasm.
AMPS tizimidagi antennalar.

---

128
Shunga o‘xshash boshqa chastotaviy rejalash usullari (taxminan) 
simvollararo xalaqitlar sathini ta’minlaydi hamda taxminan xuddi 
o‘sha natijani beradi.
Chastotaviy kanallarning taqsimlashlarida tayinlangan 
(fiksirlangan) usuldan farqli dinamik taqsimlash yo‘li ham mavjud. 
Bu usuldan foydalanishdan asosiy maqsad kanallardan samarali 
foydalanishdir va shu kanalning barcha sotalari band bo‘lgan holda 
chaqiriqning blokirovkalash ehtimolligini ham pasaytirishdir. 
Bu chog‘da, aloqa seansi vaqtida barcha kanallari band bo‘lgan 
BTS larga qo‘shni sotalarning kanallari taqdim etiladi. 
Kanallarni taqsimlashda gibrid usullardan ham foydalanish 
mumkin. Bundan tashqari har bir BTS ga tayinlangan kanallar 
to‘plami ajratiladi va dinamik taqsimlangan kanallarning bir nechta 
son biriktiriladi. Bunday tuzilishni tashkil etishda chaqiriqning 
blokirovkalash ehtimolligi kanalda mavjud bo‘lgan yuklanishga 
hamda tayinlangan va dinamik kanallar sonlari orasidagi nisbatga 
ham bog‘liq bo‘ladi.
Dinamik va gibrid taqsimlashning muhim afzalligi shundan 
iboratki, bitta kanalga to‘g‘ri keladigan TLF yuklanish zichligi 
doimiy bo‘lmasa, uni bir tekis meyorga keltirish imkonini beradi. 
Tayinlangan taqsimlashda esa bu yacheyka radiusini kamaytirish 
yo‘li bilan hamda trafik yuqori bo‘lgan joylarda BTS dagi kanallar 
sonini oshirish hisobiga erishiladi.
Shunday prinsip asosida tizimning daslabki ishga tushirilishi 
amalga oshiriladi. Ya’ni avval katta yacheykali bir nechta BTS 
ishga kiritiladi, so‘ng asta-sekin sota panjarasi katagini parchalash 
yo‘li bilan tizim mukammal o‘tkazish qobiliyati rejimiga o‘tadi.
KSAT ni loyihalash chog‘ida faqatgina chastota bo‘yicha 
rejalashni o‘rganish muhim ahamiyatga ega bo‘lib qolmay, shahar 
ichida va shahar atrofidagi zonalarda UQT tarqalishini ham tadqiq 
qilish zarurdir.
Shahar va qishloqqa oid joylarda UQT tarqalishi ustidagi ko‘p 
sonli eksperimental tadqiqotlar mavjud. 
Shahar va qishloqqa oid joylarda, qayerda ko‘p marotaba 

---

129
akslanish mumkin (ko‘p nurlilik), UQT tarqalishiga doir ko‘p 
marta o‘tkazilgan eksperimental tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, 
to‘lqinning so‘nishi sezilarli darajada faqat BTS antennasining 
balandligi K ga bog‘liq va balandlikni oshirgan sari u kamayadi. 
Bundan tashqari signalning quvvati antennalararo masofaga 
bog‘liq ravishda deyarli bir xil o‘zgaradi.
KSAT ga bir tomondan o‘rindosh kanallar sotalarining o‘zaro 
xalaqitlari tufayli va boshqa tomondan, kanallarda xalaqitlar 
mavjudligi sababli hosil bo‘ladigan tizim ichidagi xalaqitlar ham 
mansub. O‘zaro xalaqitlar sathi tarmoqning tanlab olingan C va D 
parametri bilan aniqlanadi. Bu parametrlar aniq berilgan o‘tkazish 
imkoniyatida va belgilangan chastota polosasida xalaqit qiluvchi 
stansiya sonini aniqlash imkonini beradi. Agar BTS larning 
umumiy soni uncha katta bo‘lmasa, ya’ni L sezirarli ravishda 
S kattalikdan oshmasa, unda tizim ichida bitta yoki bir nechta 
xalaqit qiluvchi stansiya bo‘lishi mumkin. 
Tizim ichida o‘zaro xalaqitlarni hisoblashning har xil turdagi 
uslublari mavjud. Bunday uslublar bilan hisoblash natijalari deyari 
bir xil.
Bunday hisoblash tahlili shuni ko‘rsatadiki, xalaqitga 
bardoshlikni oshirish va spektrdan samarali foydalanish uchun 
BTS dagi abonentlarni 1200 yo‘naltirilgan qilib o‘rnatish 
maqsadga muvofiqdir. Bunday vaziyatda oltiburchakli sotaning 
bir burchagida joylashtirilgan har bir BTS ga uch sektorli antenna 
o‘rnatiladi, natijada birdaniga uchta sotani bitta BTS qoplaydi. Har 
bir sotadagi uchta BTS ning uch sektori mos kelganligi tufayli BTS 
larning umumiy soni tizimdagi sotalar soniga tengdir. Yomonroq 
holatda, ya’ni MS olti burchakli sotaning bir burchagida joylashib 
qolgan paytda S=1 qabul qilgich kirishidagi signal/xalaqit nisbati 
1,7 dB kattalikkacha oshadi.
Umuman olganda, yo‘naltirilgan nurlanish KSAT dagi o‘zaro 
xalaqitlarni kamaytirishning samarali chorasidir. 
AQSHda raqamli texnologiyalar rivojlanishining boshlani-
shiga