Eritmaning bug bosimi. Raul qonunlari.
Suyuqlik
bilan muvozanatdagi
bug’ning o’zgarmas haroratdagi bosimi suyuqlikning bug ‘ bosimi deyiladi.
Suyuqlikning bug’ bosimi bilan tashqi atmosfera bosimi tenglashsa suyuqlik qaynaydi.
Toza erituvchining bug’ bosimidan eritmaning bug’ bosimi doimo past
bo’ladi. Eritma bug’ bosimlarini o’rganish natijasida 1887
yilda fransuz fizigi Raul
quyidagi bog’lanishni aniqladi.Raulning I-tanometrik qonuni:
Eritma bug bosimining pasayishi eritmadagi erigan moddaning molyar qismiga
teng.
= N
P
2
P
o
bu yerda:
Po - toza erituvchining bug bosimi;
P - eritmaning bug bosimi;
N
2
- erigan moddaning molyar qismi:^ = N2
n
n
- erigan moddaning mol miqdori; ni -
erituvchining mol miqdori.
Raulning II-(ebulioskopik va krioskopik) qonuni.
Eritma qaynash haroratining ko’tarilishi va muzlash haroratining pasayishi
eritmaning molyal konsentratsiyasiga to’g’ri proporsionaldir.
t
qay.
E
•
m; t
muz.
K
•
m
.
Eritmalarda zaryadlangan zarrachalar mavjudligini 1818 yilda T.Grotgus
aniqlagan. Shuning uchun eritmalar- dan elektr toki o’tadi.
Moddalarning suvdagi
eritmalari elektr tokini o’tkazishiga qarab ular elektrolitlar va elektrolit - maslarga
ajratiladi.
Suvdagi eritmasi yoki suyuqlanmasi elektr tokini o ’tkazuvchi
moddalar
elektrolitlar deyiladi. Masalan, ko’pgina asos, kislota va tuzlar bunga misol bo’ladi.
Suvdagi eritmasi yoki suyuqlanmasi elektr tokini o ’tkazmaydigan moddalar
elektrolitmaslar deyiladi. Masalan, shakar va boshqa
organik birikmalar shular
jumlasidandir.
Vant-Goff va Raul qonunlariga elektrolitmas eritmalargagina bo’ysunadi.
Elektrolit eritmalarda tq
ay
., t
muz
., P
osm
. kabilar kutilganidan yuqori bo’lishi, molekulyar
massasi krioskopik va ebulioskopik usullarda topilganida uning haqiqiy molekulyar
massasidan kam bo’lishi kuzatiladi.
Nazorat uchun savol va mashqlar.
1.
2 litr 0,1n eritma tayyorlash uchun zichligi p=1,33 g/mol bo ’lgan 49%li
fosfat
kislota H
3
PO
4
eritmasidan qancha (ml) olish kerak?
2.
1 l eritmada erigan moddaning ekvivalent soni (mol) qanday konsentratsiyani
ifodalaydi?
3.
20%li NaNO
3
eritmasidan tayyorlash uchun 400
g suvda necha gramm tuzni
eritish kerak?
4.
Zichligi 1,12 g/sm
1
ga teng bo’lgan 20,8%li HNO
3
eritmasini ekvivalent va
molyar konsentratsiyasini aniqlang. Shu eritmaning 4
litrida necha gramm
kislota bor?
