Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat

– 68 –
– 69 –
mevali daraxtning cho‘pi beriladi va o‘sha cho‘pning uchiga 
paxta yoki doka o‘raladi. Bola shu cho‘p bilan kelinning 
betini ochib yuboradi. 
«Bet ochar» marosimida kayvoni kelinni kuyov tomon 
qarindoshlari hamda qo‘ni-qo‘shnilar huzuriga boshlab keladi 
va «kelin salom» qo‘shiqlarini aytib, hazil-huzul bilan kelinga 
yangi oila a’zolari hamda bu xonadonning yaqin kishilarini 
tanishtiradi. «Kelin salom»da nomi aytilgan kishilar kelinga 
ko‘rmana beradilar. Oltinsoy tumanidagi Xo‘jaipok jamoa 
xo‘jaligidagi Oxun qishlog‘ida yashovchi 63 yashar Toshxol 
Jo‘rayevaning aytishicha, ijrochi bundan zavqlanib ketib 
shunday deydi:
Oq bulutning ostidan, 
Oyday kelin kelibdi.
Ko‘k bulutning ostidan
Kunday kelin kelibdi.
Kelingiz og‘a-inilar, 
Kelin betin ochadi, 
Ko‘rmanani berganlar, 
Tanga-tilla sochadi.
Shundan keyin isiriqqa tuz, qalampir qo‘shib tutadilar 
va isiriqni kelinning atrofidan aylantirib: 
«Baniyati shifosini 
bersin, senday kelinning insof – topig‘ini bersin»,
– deyiladi.
«Yuz ochdi» marosimida esa mevali daraxt (ko‘pincha 
behi) novdasi bilan bir yosh bola kelinning yuzidagi ro‘molini 
ochgach, kayvoni yoki yangalardan biri «kelin salom» aytadi. 
Bu qo‘shiqlar qofiyadosh so‘zlar, kulgili hazil-mutoyiba, 
qiziqarli misralarga boyligi bilan o‘ziga xoslik kasb etadi. Ijro 
jarayonida kelin sukut saqlagani holda salom qaratilayotgan 
kishiga egilib, ta’zim bajo keltiradi. Odatda, «kelin salom» 

---

– 69 –
ijrosi, dastlab, Xudoga, payg‘ambarlarga, aziz-avliyolarga, 
muqaddas joylarga hurmat bajo keltirish bilan boshlanib, 
so‘ngra kuyovning bobosi va buvisi, ota-onasi, aka-ukalari, 
opa-singillari, eng yaqin qarindoshlari, qo‘shnilari, kelinning 
ovsinlari, to‘yda xizmat qilgan kishilar – nonvoy, oshpaz, 
jarchi va boshqalarga ham bag‘ishlanadi. Yengil yumor bilan 
yo‘g‘rilgan bu qo‘shiqdagi hazil-mutoyibalar hech kimning 
ko‘ngliga tegmaydi.
O‘ho‘ - o‘ho‘ yo‘talgan, 
Obdastasin ko‘targan, 
Qaynotasiga salom.
Oq soqichday eshilgan, 
Mahallaga kerilgan, 
Qaynonasiga salom.
G‘o‘zadagi pechakday, 
Qayrilmachoq gajakday, 
Qaynonasiga salom.
O‘zbek folklorining qadimiy janrlaridan biri hisoblangan 
«kelin salom» qo‘shiqlarida kuyovning ota-onasi, 
qarindoshlari va yaqinlariga chuqur hurmati, izzat-ikromi o‘z 
badiiy ifodasini topgan.