13-mavzu. Yong‘in xavfsizligi asoslari. Yong‘in xavfsizligiga umumiy talablar. Reja

О‘t о‘chirgichlar yong‘inni
boshlang‘ich fazasida о‘chirish
uchun ishlatiladi.
Kimyoviy kо‘pikli о‘t о‘chirgichlar
Ularga
OXP-10, OP-M
va
OP-9MM
о‘t о‘chirgichlari kiradi. Ballonlar
hajmi
8,7
va
9
litr, zaryadlari
ishqorli
va kislotali
qismdan iborat.
Bu о‘t о‘chirgichlarning korpusi
foydalanilgandan
1
yil о‘tgach,
25
% ,
2
yildan keyin esa -
50
%,
3
yildan keyin esa
100
% о‘t
о‘chirgichlar
2
MPa bosim ostida
sinovdan о‘tkaziladi.
О‘t о‘chirish vositalari. Yong‘in muhofazasini tashkil
etish va yong‘inni о‘chirish.
Ximiyaviy kо‘pikli о‘t о‘chirgichlar qattiq va suyuq moddalar yong‘inini о‘chirish
maqsadida foydalaniladi. Ularga OXP-10, OP-M va OP-9MM о‘t о‘chirgichlari kiradi.
Ularning ishlash vaqti kо‘pik karraligi 5 ga teng bо‘lganda 60 sek ni tashkil etadi. Ballonlar

---

hajmi 8,7 va 9 l, zaryadlari ishqorli va kislotali kismdan iborat. Ishqorli qismi 450…460 gr
bikorbanatnatriy va qizilmiya ildizi ekstraktining suvdagi aralashmasida, kislotali qismi-15
gr oltingugurt va 120 gr dan ortiq oltingugurt kislotasining suvdagi aralashmasidan iborat.
Bu о‘t о‘chirgichlarning korpusi foydalanilgandan 1 yil о‘tgach 2 MPa bosim ostida
sinaladi (bir partiyadagi о‘t о‘chirgichlarning 25 %). Ikki yildan keyin esa-50 %, uch yildan
keyin esa 100 % о‘tо‘chirgichlar sinovdan о‘tkaziladi.
Sanoatda OVP-5, OVP-10 markali kо‘lda olib yuriladigan о‘t о‘chirgichlari
:
OVP-
100, OVPU-25 markali yuqori karrali statsionar о‘t о‘chirgichlar ishlab chiqariladi.
Ularni zaryadlashda PO-1 kо‘pik hosil qiluvchidan foydalaniladi.
Uglekislotali о‘t о‘chirgichlar turli xil moddalar moddiylar, elektr qurilmalaridagi
yong‘inni о‘chirishda ishlatiladi. Ularni zaryadlashda uglerod ikki oksididan (SO
2
)
foydalaniladi. Bunday о‘t о‘chirgichlarga OU-5, OU-8, OU-25, OU-80 va OU-400
markali о‘t о‘chirgichlar kiradi. Ular tortib kо‘rib tekshiriladi. Agar ularning massasi
6,25; 13,35 va 19,7 kg dan kam bо‘lsa (mos holda, OU-2, OU-5, OU-8 о‘t о‘chirgichlari
uchun) ular qayta zaryadlanadi.
Uglekislotali - brometilli о‘tо‘chirgichlarga OUB-ZA va OUB-7A lar kiradi. Ularning
hajmi 3,2 va 7,4 l bо‘lib, brometil va kislota aralashmasi bilan zaryadlanadi. Bu markadagi
qо‘lda olib yuriladigan о‘t о‘chirgichlarini ta’sir etish vaqti-35 sek, uzatish uzunligi 3,0-
4,5 m ga tengdir.
Kukunli о‘t о‘chirgichlar OP-1, ,,Moment", OP-2A, OP-10A, OP-100, OP-250 va
SI-120 markali bо‘lib, ular uncha katta bо‘lmagan yong‘inlarni о‘chirishda ishlatiladi.
OP-1 va ,,Moment" о‘t о‘chirgichlaridan avtomobillar va kuchlanishi 1000 V gacha
bо‘lgan elektr qurilmalarida foydalaniladi.
OP-10A о‘t о‘chirgichi ishqorli metallardagi (natriyli, kaliyli) hamda yog‘och va
plastmassalardagi yong‘inlarda ishlatiladi.
SI-2 kо‘chma о‘t о‘chirgichi neft mahsulotlari, metalloorganik birikmalar va shu
kabi boshqa moddalar yonishini о‘chirishda, SJB-50 va SJB-150 о‘t о‘chirgichlari tok
ta’siridagi elektr qurilmalar yong‘inini о‘chirishda hamda aerodrom xizmatidagi о‘t
о‘chirish mashinalarini jihozlashda ishlatiladi.
Ishlab chiqarish binolari uchun talab etiladigan о‘t о‘chirgichlar soni quyidagicha
aniqlanadi: