B. A. Nazarbayeva
Yüklə 3,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 5.3.
Mavjudlikni sig‘imli datchiklari Odam tanasi o‘zida yuqori dielektrik singdiruvchanlikka ega bo‘lgan (40 MGs chastotada muskullarning dielektrik konstantasi taxminan 97 ga, yog‘lar va suyaklarniki esa – 15 ga teng) muhitni taqdim qilishi sababli u bilan qurshab turuvchi predmetlar o‘rtasida turlicha sig‘im bog‘lanishlari vujudga keladi. Paydo 258 bo‘ladigan o‘tish sig‘imlarining kattaliklari tananing o‘lchami, kiyimning materiali, qurshab turuvchi obyektlarning tiplari, ob-havo va hokazo omillarga bog‘liq bo‘ladi. U odatda bir necha pikofaradadan bir necha nanofaradagacha oraliqda yotadi. Odam harakatlanganda bu sig‘imlarning kattaliklari o‘zgaradi, bu harakatlanayotgan obyektlarni statik obyektlardan farqlash imkonini beradi. Aslida barcha obyektlar bir-biri bilan qandaydir-bir sig‘imli bog‘lanishlar bilan bog‘langan bo‘ladi. Agar bu bog‘lanishlar qandaydir-bir zonada qotirib qo‘yilsa, u holda bu zonaning atrofida har qanday yangi obyektning paydo bo‘lishi o‘rnatilgan bog‘lanishlarning buzilishiga olib keladi. 5.3- rasmda test plastinkasi bilan er o‘rtasidagi (bu erda er deganda er, ko‘l, avtomobil, kema, samolet va hokazolar kabi har qanday katta obyekt tushuniladi) boshlang‘ich sig‘im S 1 ga teng bo‘lishi ko‘rsatilgan. Bu plastinkaning atrofida odam paydo bo‘lganda ikkita qo‘shimcha kondensator paydo bo‘ladi: S a – plastinka bilan tana o‘rtasida va S b – tana bilan er o‘rtasida. Shu sababli plastinka bilan er o‘rtasidagi yig‘indi sig‘im ∆S kattalikka ortadi: (5.9) Sig‘imning bu o‘zgarishini mos keluvchi apparatura yordamida qayd qilish va qo‘riqlanadigan zonada odamlarning mavjudligini detektirlash mumkin bo‘ladi. 5.3-rasm. Odam detektorning sxemasiga qo‘shimcha sig‘imni olib kirishi 259 5.4- rasmda avtomobil uchun sig‘imli qo‘riqlash tizimi ko‘rsatilgan. Sezgir element avtomobilning o‘rindig‘iga kiritilgan. U metall plastinka yoki to‘r, elektr o‘tkazuvchan to‘qima va hokazolar ko‘rinishida tayyorlangan bo‘lishi mumkin. Sezgir element S r kondensatorning plastinkalaridan birini tashkil qiladi. Bu kondensatorning ikkinchi plastinkasi yoki avtomobilning korpusi, yoki poldagi gilamchaning ostiga joylashtirilgan plastinka bo‘lishi mumkin. S x etalon kondensator sifatida yoki doimiy, yoki o‘zgaruvchan kondensatordan foydalaniladi. Uni o‘rindiqqa yaqin joyga joylashtirish zarur bo‘ladi. Etalon va sezgir kondensatorlar zaryadlar detektorining mos keluvchi chiqishlariga ulanadi ( R 1 va R 2 rezistorlar orqali). Differensial zaryadlar detektori to‘g‘ri burchakli impulьslar generatori bilan boshqariladi (5.5-rasm). O‘rindiqqa hech kim o‘tirmagan paytda etalon kondensator S r kondensatorga taxminan teng qilib rostlanadi. Rezistorlar va mos keluvchi kondensatorlar ikkita zanjirning vaqt doimiylarini belgilaydi. Boshlang‘ich holatda har ikkala RC zanjirlar τ 1 ga teng bo‘lgan bir xil vaqt doimiylariga ega bo‘ladi. Rezistorlardan kuchlanishlar OU ning kirishlariga beriladi, uning V c chiqish signali amalda nolga teng bo‘ladi. Chiqish signalidagi unchalik katta bo‘lmagan cho‘qqilar sxemaning qandaydir-bir nomuvozanatidan guvohlik beradi. O‘rindiqqa odam o‘tirganda uning tanasi S r ga parallel qo‘shimcha sig‘imni shakllantiradi, bu zanjirdagi vaqt doimiysining τ 1 dan τ 2 gacha ortishiga olib keladi. Bu OU ning chiqishidagi signallarning amplitudasini o‘zgartiradi, Komparator V c ni V ref kuchlanishning etalon darajasi bilan solishtiradi. V c V ref bo‘lganda komparator V trevoga signalini ishlab chiqaradigan mantiqiy qurilmaga signal yuboradi, bu trevoga signali mashinaga kimdir o‘tirganligini ma’lum qiladi. SHuni qayd qilish lozimki, sig‘imli detektor faol qurilma bo‘lib hisoblanadi, chunki uning ishlashi uchun generatorning signali zarur bo‘ladi. Yüklə 3,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|