Mühazirə müəllimi: Dos. H. H. Həsənov

KitabYurdu.az 
28

---

məhz bu şura gündəlik emissiya balansı tərtib edir.
Nağdsız pul tədavülü 
puldan istifadə etmədən kredit təşkilatlarında açılmış 
hesablar üzrə pul vəsaitlərinin köçürülməsi ilə əlaqədar və qarşılıqlı ödənişlər vasitəsilə 
həyata keçirilən hesablaşmalardan ibarətdir.
Nağdsız pul dövriyyəsinin həcmi ölkədə mal kütləsindən, qiymət səviyyəsindən, 
hesablaşmaların həlqəsindən, bölgü və yenidən bölgüdən və onun həcmindən asılıdır.
İqtisadi məzmununa görə nağdsız pul tədavülü iki yerə bölünür:
- büdcəyə daxil olan tədiyələr - (mənfəətdən gəlir, əlavə dəyər vergisi, digər 
məcburi tədiyələr);
- büdcədənkənar tədiyələr-ssuda faizləri, sığorta kompaniyaları ilə əlaqədar 
hesablaşmalar.
Nağdsız pul tədavülü 
bank hesablarında olan pul qalıqlarının dəyişməsi deməkdir. 
Bu isə hesab sahibinin çeki, plastik kart, elektron hesablama vasitələri və başqa 
hesablama sənədləri üzrə verdiyi əmrlərin bank tərəfindən yerinə yetirilməsi zamanı 
həyata keçir.
Nağdsız pul tədavülünün 2 qrupu mövcuddur:
- əmtəə əməliyyatları üzrə;
- 
maliyyə öhdəlikləri.
1 qrupa - əmtəə və xidmətlər üzrə nağdsız hesablaşmalar aiddir.
2-ci qrupa - büdcə ödəmələri (gəlirdən vergi, əlavə dəyər vergısı, fızıkı 
şəxslərdən gəlır vergisi, digər məcburi ödəmələr) və büdcədənkənar fond, bank ssuda 
faizləri, kredit üzrə faiz ödəmələri, sığorta kompaniyaları üzrə hesablaşmalar aiddir. 
2.2. PUL TƏDAVÜLÜ QANUNU 
Pul tədavülü qanunu K.Marks tərəfindən formalaşdırılmışdır. Özünün “Kapıtal” 
əsərində K.Marks iqtisadi göstəricilər olan pul kutləsı, mal və xıdmətlərin, kreditin, 
qarşılıqlı və nagdsız odəmələrın qıymət məbləği və pulun dövretmə sürətinin qarşılıqlı 
iqtisadi asılılığının elmi açıqlamasını vermişdir. Bu qarşılıqlı əlaqə iki növ asılılığın