Mühazirə müəllimi: Dos. H. H. Həsənov

KitabYurdu.az 
80

---

müəssisəsi, ya da mənzili (evi) tikən şirkət tərəfindən müvafiq olaraq pul və ya natural 
şəkildə verilir. Bu zaman girov iltizamı (girovnamə) tətbiq olunur. Bu sənəd borc alan 
mənzil kreditini hissə-hissə müəyyən müddət ərzində kreditora qaytamaq öhdəliyini icra 
edə bilmədikdə kreditora mənzili (evi) müsadirə etmək hüququ verir. Kreditin bu
növünə ipoteka krediti yaxındır. Bu sırf daşınmaz əmlakın girovu üzrə verilən kreditdir.
Kreditin digər növü dövlət kreditidir. Dövlət krediti o zaman meydana gəlir ki,
kreditor və yaxud borcalan sifətində dövlətin özü (mərkəzi hökumət və yerli 
hakimiyyət) çıxış etdikdə dövlət büdcə xərclərinin təmin edilməsindən ötrü borc 
kapitallar bazarında öz borc öhdəliklərini yerləşdirməklə büdcəyə əlavə vəsait cəlb edir. 
Dünya 
təcrübəsinin 
göstərdiyi 
kimi, 
daxili 
borclar 
dövlət 
xərclərinin 
maliyyələşdirilməsinin vergilərdən sonra ikinci mənbəyidir. Eyni zamanda büdcə 
kəsirinin örtülməsi məqsədi ilə borc vəsaitələrdən istifadə olunmasının miqyasları 
resursların səmərəli və qənaətli istifadəsi nöqteyi-nəzərdən məhdudlaşdırılır. Çünki 
borcu müəyyən vaxtdan sonra qaytarmaq gərəkdir.
KREDITIN SƏRHƏDLƏRI VƏ IQTISADIYYATDA ROLU 
Kreditin əsaslandırılmış tətbiq sərhədlərinin müəyyən edilməsi və onlara riayət 
olunması həm kredit əlaqələrinin iştirakçıları üçün, həm də bütövlükdə iqtisadiyyat 
üçün vacibdir. Bu onunla izah olunur ki, kreditləşmə yalnız həcmdə edildikdə onun 
iqtisadiyyata təsiri müsbət olur. Çox vaxt kredit artıq həcmdə verildiyindən 
müəssisələrin vəsaitlərindən qənaətlə istifadə olunmasında istehsal və satış proseslərinin 
sürətlənməsində, bütövlükdə kapitalın dövran və dövriyyəsinin səmərəliliyinin 
yüksəldilməsində marağı zəiflədir. Nəticədə təkrar istehsal proseslərinin zəifləməsi baş 
verir. Əksinə, iqtisadi subyektlərin kreditə olan tələbatları tam ödənilmədikdə onların 
fəaliyyətində çətinliklər yarana bilər ki, bu da yenə təkrar istehsal proseslərinin 
ləngiməsi deməkdir. Deməli, kreditin sərhədləri hər dəfə düzgün müəyyən edilməlidir. 
Bu həm kommersiya, həm bank kreditinə aiddir.