O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “Audit” kafedrasi

 
“AUDITORLIK TEKSHIRUVIDA MUHIMLIK VA RISK” MAVZUSI BO’YICHA 
GLOSSARIY 
ATAMANING 
O’ZBEK 
TILIDA 
NOMLANISHI 
ATAMANING 
INGLIZ 
TILIDA 
NOMLANISHI 
ATAMANING RUS 
TILIDA NOMLANISHI 
ATAMANING 
MA’NOSI 
Auditorlik riski 
Audit risk 
Auditorskiy risk 
Auditorlik 
riski 
– 
bu 
auditorlik tekshiruvi natijalari 
bo’yicha 
auditorlar 
tomonidan sub’ektiv aniqla-
nadigan, moliyaviy hisobotda, 
uning ishonchliligi tasdiq-
langanidan 
so’ng 
xatolar 
mavjudligini tan olish yoki 
moliyaviy hisobotda bunday 
kamchiliklar haqiqatan ham 
yo’q 
bo’lgan-da, 
unda 
kamchiliklar mavjud deb tan 
olinish ehtimolidir. 
Auditning 
muhimlik 
darajasi 
Materiality of 
audit 
Sushchestvennost audita 
Muhimlik 
tushunchasi 
auditor 
tomonidan 
yo’l 
qo’yilishi mumkin bo’lgan 
xatoning 
hajmini 
va 
o’tkaziladigan 
auditorlik 
tekshiruvining 
ko’lamini 
aniqlash hamda tuziladigan 
auditorlik 
xulosasining 
shaklini belgilash (ijobiy yoki 
salbiy) uchun birlamchi va 
asos 
bo’luvchi 
manba 
hisoblanadi.
Ichki xo’jalik 
riski 
Internal risk 
Vnutrennoxozyaystvennoe 
risk 
Ichki xo’jalik riski – bu 
mazkur 
buxgalteriya 
schyotida, balans moddasida, 
bir 
turdagi 
xo’jalik 
muomalalari 
guruhida 
yaxlitlanganda, 
xo’jalik 
yurituvchi sub’ekt hisobotida 
jiddiy 
kamchiliklarning, 
bunday kamchiliklar ichki 

---

nazorat 
tizimi 
vositalari 
yordamida 
aniqlangunga 
qadar yoki ichki xo’jalik 
nazorati 
umuman 
yo’q 
bo’lganda, auditor tomonidan 
sub’ektiv tarzda aniqlanish 
ehtimoli tushuniladi. 
Aniqlanmaslik 
riski 
Detektion risk 
Risk neobnarujeniya 
Aniqlanmaslik riski - bu 
xatolar 
va 
moliyaviy 
hisobotdagi kamchiliklarning 
aniqlanmaslik 
(ko’zga 
tashlanmaslik) 
riski 
tushunilib, 
bu 
auditorlik 
tekshiruvi 
jarayonida 
qo’llaniladigan 
auditorlik 
amallarining 
buxgalteriya 
hisobi va moliyaviy hisobotda 
haqiqatan mavjud bo’lgan har 
biri 
alohida-alohida 
yoki 
birgalikda jiddiy hisoblangan 
xatolar hamda kamchiliklarni 
aniqlash imkoni yo’qligining 
ehtimolidir. 
Nazorat riski 
Control risk 
Konrolniy risk 
Nazorat 
riski 
– 
bu 
korxonaning 
mavjud 
va 
muntazam 
qo’llanilib 
kelinayotgan 
buxgalterlik 
hisobi tizimi va ichki nazorat 
tizimi 
vositalari 
alohida-
alohida yoki birgalikda jiddiy 
ahamiyatga 
ega 
bo’lgan 
kamchiliklarni o’z vaqtida 
aniqlay olmaslik va tuzata 
olmaslik 
(yoki 
bunday 
kamchiliklar 
vujudga 
kelishining 
oldini 
olish) 
ehtimolining 
auditor 
tomonidan sub’ektiv tarzda 
aniqlangan ko’rsatkichdir. 
Tahliliy amallar 
Analytical 
procedures 
Analiticheskie protseduri 
Auditor tomonidan olingan 
ma’lumotlarni tahlil qilish va 
baholash, 
g’ayrioddiy 
va 
buxgalteriya 
hisobida 
noto’g’ri 
aks 
ettirilgan 
xo’jalik faoliyati faktlarini 
aniqlash, 
hamda 
bunday 
xatolar va chalkashliklarning 
sabablarini 
aniqlash 
maqsadida 
tekshirilayotgan 
xo’jalik yurituvchi subektning 
muhim moliyaviy va iqtisodiy 
ko’rsatkichlarini 
o’rganish 

---

 
tushuniladi. 
Auditorlik 
risklarining 
maqbul to’plami 
Acceptable 
audit risk 
Priemlememie auditorskie 
risk 
O’tkazilgan 
auditorlik 
tekshiruvlari 
natijasida 
yanglish mulohazaga kelish 
va 
natijada 
noto’g’ri 
auditorlik 
xulosasi 
tuzish 
ehtimoli(xavfi) tushuniladi 
Auditorlik 
tekshiruvining 
hajmi 
the volume of 
audit 
Ob’em auditorskie 
proverki
To’laqonli 
auditorlik 
tekshiruvini 
o’tkazish 
va 
auditorning asosli xulosasini 
tayyorlash 
uchun 
zarur 
bo’lgan 
auditorlik 
tekshiruvlari 
miqdori 
va 
ularni 
o’tkazish 
ko’lami
auditorlik 
tekshiruvini 
o’tkazish uchun sarflanadigan 
vaqt, unda ishtirok etadigan 
mutaxassislar 
tarkibi 
va 
sonining auditor (auditorlik 
firmasi) 
tomonidan 
baholanishdir. 
Buxgalteriya 
hisobidagi 
tovlamachilik 
Accounting 
fraud
Moshennichestvo ucheta 
Hisob yozuvlaridagi arifmetik 
yoki mantiqiy xatoliklar hisob 
ma’lumotlariga e’tiborsizlik 
yoki 
xo’jalik 
faoliyati 
faktlarini, mulkning holati va 
mavjudligini majburiyatlar va 
hisoblash ishlarini noto’g’ri 
tasavvur etish orqali hisob 
vahisobot ma’lumotlarining 
ko’zda tutilmagan holatdagi 
buzilishi 
Ahamiyatlilik 
Materiality
Sushchestvennost 
Potentsial 
hamkorning 
qarorlariga ta’sir qiladigan va 
qilish 
mumkin 
bo’lgan 
xo’jalik 
yurituvchi 
sub’ektning 
xo’jalik 
faoliyatining 
mulkdor 
o’lchovi yoki sifat bahosi 
Buxgalteriya 
hisobotining 
jiddiy ravishda 
buzib 
ko’rsatilishi 
Serious 
distortion of 
financial 
statements
Sereznie iskajeniya 
buxgalterskoy otchetnosti 
Buxgalteriya 
hisobotining 
ishonchligiga sezarli darajada 
ta’sir 
ko’rsatuvchi 
jiddiy 
xarakterdagi 
buxgalteriya 
hisobotini buzilishi 
Maxsus 
auditorlik 
topshirig’i 
Special 
commission to 
audit 
Spetsialnaya komissiya 
dlya provedeniya audita 
Auditorlik tashkiloti bilan 
tuzilgan shartnomada nazarda 
tutilgan rasmiy buxgalteriya 
hisobotidan farqli bo’lgan 
maxsus hisobotning tekshirish 
yoki 
buyurtmachi 
bilan 
kelishilgan 
boshqa 
tekshirishlarni 
amalga 

---

oshirish 
 
“AUDITORLIK TEKSHIRISHNI REJALASHTIRISH” MAVZUSI BO’YICHA 
GLOSSARIY 
ATAMANING 
O’ZBEK 
TILIDA 
NOMLANISHI 
ATAMANING 
INGLIZ 
TILIDA 
NOMLANISHI 
ATAMANING RUS 
TILIDA
NOMLANISHI 
ATAMANING MA’NOSI 
Auditni 
rejalashtirish 
Audit planning 
Planirovanie audita 
Auditni rejalashtirish – bu auditorlik 
tekshiruvi jarayonida bajariladigan 
vazifalar, 
tekshiruvni 
amalga 
oshiruvchi 
auditor-mutaxassislar, 
tekshiruvni amalga oshirish uchun 
sarflanadigan 
vaqt 
me’yorlari, 
auditorlik 
tekshiruvida 
qo’llaniladigan metodlar va amallarni 
oldindan belgilab olish jarayonidir. 
Auditning 
umumiy rejasi 
General plan of 
audit 
Obshchie plan audita 
Auditning umumiy rejasi bu - mijoz 
faoliyati bilan tanishish, dastlabki 
rejalashtirish, tekshiriladigan xo’jalik 
yurituvchi sub’ektning ichki nazorat 
tizimini baholash, tanlash hajmi va 
jiddiylik darajasini aniqlash, audit 
dasturini tayyorlash, auditni bevosita 
o’tkazish jarayoni (dasturni bajarish), 
bajarilgan ishlar natijalarini tahlil 
qilish, barcha oraliq va umumiy 
hujjatlarni 
tayyorlash, 
tekshiruv 
natijalarini mijozga taqdim etish va 
hokazolarni o’z ichiga olgan holda 
audit o’tkazishning barcha bosqichlari 
aks 
ettirilgan 
audit 
ish 
hujjati 
tushuniladi. 
Audit dasturi 
Program of audit 
Programma audita 
Auditning 
umumiy 
rejasida 
belgilangan 
vazifalarni 
amalga 
oshirishning 
aniq 
va 
batafsil 
bosqichlari, bu bosqichlarni amalga 
oshirishning aniq vaqti, bosqichlarni 
amalga oshiruvchilar ro’yxati, audit 
bosqichlarida qo’llaniladigan usullar 
va amallar aks ettirilgan auditorlik ish 
hujjatidir.
Auditni 
rejalashtirish 
tamoyillari 
Principles of 
planning audit 
Printsipi planirovaniya 
audita 
Auditni 
rejalashtirish 
auditorlik 
guruhi 
rahbari 
tomonidan 
audit 
o’tkazishning umumiy tamoyillari 
kabi, xususiy tamoyillariga ham 
muvofiq amalga oshirilishi lozim. 
Ular: 

uyg’unlik (komplekslik); 

uzluksizlik; 

maqbullik. 
Audit metodlari 
Audit methods 
Metodi audita 
Auditorlik tekshiruvi bosqichlarini 
amalga oshirishda qo’llaniladigan 
qoidalar, tahliliy amallar va asosiy 
vazifalar majmuidir. 
Auditorlik riski 
Audit risk 
Auditorskiy risk 
Auditorlik riski – bu auditorlik 

---

 
tekshiruvi 
natijalari 
bo’yicha 
auditorlar 
tomonidan 
sub’ektiv 
aniqla-nadigan, moliyaviy hisobotda, 
uning ishonchliligi tasdiq-langanidan 
so’ng xatolar mavjudligini tan olish 
yoki moliyaviy hisobotda bunday 
kamchiliklar haqiqatan ham yo’q 
bo’lgan-da, 
unda 
kamchiliklar 
mavjud deb tan olinish ehtimolidir. 
Auditning 
muhimlik 
darajasi 
Materiality of 
audit 
Sushchestvennost audita 
Jiddiylik 
tushunchasi 
auditor 
tomonidan yo’l qo’yilishi mumkin 
bo’lgan 
xatoning 
hajmini 
va 
o’tkaziladigan 
auditorlik 
tekshiruvining ko’lamini aniqlash 
hamda 
tuziladigan 
auditorlik 
xulosasining shaklini belgilash (ijobiy 
yoki salbiy) uchun birlamchi va asos 
bo’luvchi manba hisoblanadi.
Ichki xo’jalik 
riski 
Internal risk 
Vnutrennoxozyaystvennoe 
risk 
Ichki xo’jalik riski – bu mazkur 
buxgalteriya 
schyotida, 
balans 
moddasida, bir turdagi xo’jalik 
muomalalari guruhida yaxlitlanganda, 
xo’jalik yurituvchi sub’ekt hisobotida 
jiddiy 
kamchiliklarning, 
bunday 
kamchiliklar ichki nazorat tizimi 
vositalari yordamida aniqlangunga 
qadar yoki ichki xo’jalik nazorati 
umuman yo’q bo’lganda, auditor 
tomonidan sub’ektiv tarzda aniqlanish 
ehtimoli tushuniladi. 
Aniqlanmaslik 
riski 
Detektion risk 
Risk neobnarujeniya 
Aniqlanmaslik riski - bu xatolar va 
moliyaviy 
hisobotdagi 
kamchiliklarning 
aniqlanmaslik 
(ko’zga 
tashlanmaslik) 
riski 
tushunilib, bu auditorlik tekshiruvi 
jarayonida qo’llaniladigan auditorlik 
amallarining buxgalteriya hisobi va 
moliyaviy 
hisobotda 
haqiqatan 
mavjud bo’lgan har biri alohida-
alohida 
yoki 
birgalikda 
jiddiy 
hisoblangan 
xatolar 
hamda 
kamchiliklarni 
aniqlash 
imkoni 
yo’qligining ehtimolidir. 

---

Nazorat riski 
Control risk 
Konrolniy risk 
Nazorat riski – bu korxonaning 
mavjud va muntazam qo’llanilib 
kelinayotgan 
buxgalterlik 
hisobi 
tizimi 
va 
ichki 
nazorat 
tizimi 
vositalari 
alohida-alohida 
yoki 
birgalikda jiddiy ahamiyat-ga ega 
bo’lgan kamchiliklarni o’z vaqtida 
aniqlay olmaslik va tuzata olmaslik 
(yoki bunday kamchiliklar vujudga 
kelishining oldini olish) ehtimolining 
auditor tomonidan sub’ektiv tarzda 
aniqlangan ko’rsatkichdir. 
Auditorlik 
tekshiruvi
Auditing 
Auditorskaya proverka 
Audit 
qilinishi 
lozim 
bo’lgan 
iqtisodiy 
sub’ektning 
moliyaviy 
holatiga dahldor bo’lgan auditorning 
dalillarini yig’ish, baholash va tahlil 
qilishdan iborat bo’lgan hamda 
auditorning mazkur iqtisodiy sub’ekt 
buxgalteriya 
hisobotining 
ishonchliligi va buxgalteriya hisobini 
yuritish to’g’riligi haqidagi fikrning 
bayon qilinishi natijasi bo’lgan 
tadbir. 
Auditni 
rejalashtirish 
bosqichlari 
Stages of audit 
planning 
Etapi planirovaniya audita 
Auditni 
rejalashtirish 
quyidagi 
bosqichlarda amalga oshiriladi:
a) auditni dastlabki rejalashtirish; 
b) auditning umumiy rejasini 
tayyorlash va tuzish; 
v) audit dasturini tayyorlash va 
tuzish.
Tahliliy amallar 
Analytical 
procedures 
Analiticheskie protseduri 
Auditor 
tomonidan 
olingan 
ma’lumotlarni 
tahlil 
qilish 
va 
baholash, g’ayrioddiy va buxgalteriya 
hisobida noto’g’ri aks ettirilgan 
xo’jalik faoliyati faktlarini aniqlash, 
hamda 
bunday 
xatolar 
va 
chalkashliklarning 
sabablarini 
aniqlash maqsadida tekshirilayotgan 
xo’jalik yurituvchi subektning muhim 
moliyaviy 
va 
iqtisodiy 
ko’rsatkichlarini 
o’rganish 
tushuniladi.