Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

4.7. M ik rop rotsessor va m ikroEH M bazali b u yru q lar tizim i. M Pning asosiy
b uyruqlari. Bazali b u yru q lar tizim i.
Hozirgi MP lar 20 ta dan 170 tagacha buyruqlarni o ’z ichiga oladi. Har bir M P 
o ’zining shaxsiy buyruqlar tizimiga ega. Bu buyruqlar 1 tadan to 8 ta baytgacha 
b o ’lgan forniatga ega b o ’lishi mumkin [2,3].
Bajaradigan vazifasi b o ’yicha har qanday M P dagi buyruqlar t o ’plamini 
quyidagi buyruqlar guruhiga bo’lish mumkin:
1. O ’tkazish buyruqlar gurihi.
2. Arifmetik am allarning buyruqlar gurihi.
133

---

3. Logik am alla rnin g bu yru qlar gurihi.
4. Uzatish boshqarish buy ru qlar gurihi.
5. M axsus buyru qlar gurihi.
8-razyadli bitta kristalli K580 V M 80A mikro pro tsess orn in g buyru qlar tizimi 9- 
ja d v a l d a k o ’rsatilgan. M P b u y ru g ’i bu shunday ikkilik s o ’ziki, so ’z (buyruq) MP 
tom onid an o ’qilgandan keyin M P ni m a ’lum harakatini bajarishiga majburlaydi.
K o ’pchilik buyru qlar MP ni xotirasidagi yoki biron bir registrdagi qiymatlarni 
bir to m o n d an ikkinchi to m o n g a o ’tkazish uchun ishiatiladi.
B uyru qla rnin g uzunligi berilgan ikkilik qiymatlar s o ’zining uzunligi bilan mos 
tushadi. 8-razryadli M P buyruq s o ’zining uzunligi 8 bitga, 16-raryadli M P niki esv 
16 bitga teng. B uyru qla r ikki yoki uch so’zga teng uzu nlikga b o ’lish mumkin.
Buyruq bajarilishi uchun u buyruqlar registrga /B Rg/, desh ifrat org a va bosh qa 
boshqarish sistemasiga yuboriladi. U yerda buyruq identifikasiyalanadi (qanday 
buyruq ekanligi aniqlanadi). Buning natijasida M P nin g boshqa qismlarga 
yuboriladi gan xabarlar /im p u l'slar/ tashkil etadi. Bu xabarlar y o rd am id a buyruqlarda 
k o ’rsatilgan am alla r bajariladi.
M P buyruqni B R g ga tanlash davri davomida yuklaydi. Bundan keyingi 
bajarish dav rida M P buyruqni dekodlaydi va bu buyruqni bajarish jarayoni uchun 
boshqarish xabarini yaratadi. M P b u yrug’ini sinchiklab qarag an da, buyruq ikki xil 
m a ’ lumotni o ’z ichiga olishi kerak:
Birinchidan, buyruq M P ga nim a qilish kerakligini aniqlaydi ( q o ’shish, ayrish, 
tozalash, surish, yuborish va s h.o ’xsh. bajarish);
lkkinchidan, q ayta ishlanadigan qiymatni (operandni) o ’rnini y a ’ni adresini 
k o ’rsatishi kerak. Buyruq ikki qismdan tashkil topgan: a) amalla r kodi (A M K ) - MP 
ga nim a qilish kerakligini xabar qiladi; b) adres esa am alda qatnashadigan 
qiymatlarni o ’rnini k o ’rsatadi. A yrimida buyruqning ikkinchi va uchunchi baytlarda 
ishlaydigan qiymatlar ham b o ’lishi mumkin.
A gar buyru qning uzunligi ikkita yoki uchta s o ’zdan tashkil topgan b o ’lsa, u 
holda ulardan birinchisi 
amallar kodi, ikkinchisi va uchinchisi esa qiymatlarning 
jo y lash g an adresini k o ’rsatadi. Bitta so ’z uzunligidagi h a m m a buyru qlar adressizdir. 
8-razryadli bir kristalli K 580IK 80A mikroprotsessorining buyru qlar tizimi 
(sistemasi).
4.2-jadval