Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

P e n t iu m IV p ro ts e s s o rla ri.
Pentium 
IV 
protsessori 
32-razryadli 
x86 
oilasining 
a'zosi. 
U ning 
mikroarxitekturasi yangi 
7-avlodga tegishli (Intel klassifikatsiyasi 
b o ’yicha). 
Pro gramma nuqtai nazardan u SSE2-buyruqlarini kengaytirilgan x86 protsessorlari. 
Pentium IV program ma-dostupli registrlar t o ’plami Pentium 111 asosida tashqi 
qurilma nuqtai nazaridan bu protsessor yangi tipdagi sistema shinasiga ega. Unda, 
y a ’ni sistem a shinasida taktli chastotasini oshirishdan boshqa odat b o ’lib qolgan 
ikkili va (4x) turli sinxronizatsiyaga ega, y an a avval hayol qilinmagan yuqori 
chastotalarda ishlaydi. Protsessorni mikroarxitekturasi NetBurst deb nomlanadi. 
Mikroarxitekturani nomlanishi protsessorni set bilan ishlashi uchun n io ’ljallanganini 
k o ’rsatadi. Uni quvvati katta hajmli m u l’timediyali Internet hujjatlariga kerak b o ’ladi. 
Sistema buyruqlar kengaytmasi stol kompyuterlarini posilkalar bilan ishlashi uchun 
m o ’ljallangan'.
- Hujjatlar oqimi va video habarlarni real vaqtda qayta ishlash. Xuddi 
ixchamlangan axborotni dekodlashtirish va bosh qa shunga o ’xshash masalalarni 
y e c h i s h d a ;
- Video k o ’rinishlarni tahrirlashda;
- Uch o ’lchamli vizualizatsiya;
- Videosignalni m a ’lumotlar manbasi sifatida qayta ishlash;
- Yuqori aniqlikda televideniya bilan aloqa (H DTV ) o ’rnatish;
- Nutqni aniqlash;
- Internet-telefon.
Pentium IV protsessori haqiqatan ham bitta kristalli. Bitta kristalida 42 mln. ta 
tranzistor joylashgan . Birinchi modellarni chastotasi 1,4 yoki 1,5 GGts hosil qiladi. 
Protsessor o ’zining hisoblash yadrosidan tashqari 2 satxli kesh xotiraga ega. Pentium 
111 protsessorlarini oxirgi modellari kabi topshiriq va m a ’lumotlar uchun umumiy. U 
256 Kbayt razm erg a ega va shinasini razryadligi 256 bit (32 bayt)ga teng. Ikkilamchi 
kesh shinasi yadro chastotasida ishlaydi. Ikkilamchi kesh Y eSS-boshqaruvga ega, u 
xatolarni aniqlash va to ’g ’rilash imkonini beradi. Birlamchi maT um otlar keshi ham
yuqori o ’tkazuvchanlik xususiyatiga eg a (44,8 Gbayt/s), am m o uning hajmi ikki 
marta qisqaradi. Topsh iriq lam ing birlamchi keshi odatdagi tushunchadek emas uni 
trassa keshi (trace cache) o ’rnini egalladi. Protsessor interfeysini sistema shinasi bitta 
protsessorli konfiguratsiya uchun m o ’ljallangan. Xuddi shunday FRC boshqaruvi 
ham y o ’q. K o ’p hollarda interfeys R6 shinasini esga soladi.
M a ’lum otlar shinasini razryadligi xuddi avvalgi 2-avlod protsessorlari kabi 64
69

---

bitni (8 bayt) tashkil etadi. Pentium III protsessorlarida shina 133x8=1,06 Gbayt/s 
t a ’minlab beradi. Pentium IV da bu esa shu parametrni uchlamchi yaxshilandi. Adres 
shinasi 36 bit razryadlik. Signal ulanishidagi g ’alayonlarni kamaytirish maq sad id a 
qiziqarli ja v o b qabul qildi. M a ’lumotlar shinasidagi har bir baytlar jufti t o ’g ’ri yoki 
invers k o ’rinishda uzatiladi. Alb atta m a ’lumotlar manbasi jo riy j a v o b signali haq id a 
qabullag ichga xabar beradi. U yoki bu usulda uzatish m anbasi orqali amalga 
oshiriladi. Bu tokni tushishlarini v a ele ktrom agnit g ’alayonlarni kamaytir ish imkonini 
beradi. R6 bilan solishtirilsa paritet shinalari boshqarish signallari q o ’llanilishi 
o ’zgaradi. YeSS-boshqaruvi m a ’lumotlar sistemasi shinasidan olingan. Protsessomi 
tashqi k o ’rinishi oddiy, a m m o u vaznli va hajmli radiatorini talab etadi. Bunday 
radiatorni protsessom i korp usig a solib b o ’lmaydi. Protsessor kristali O LG A
upakovkasida 
vaqtincha 
plataga 
o ’rnatilgan 
(intteerpaser). 
Yangi 
423-soket 
o ’matilgan, u kontaktlar so niga asosan nomlangan. Kristal tepadan metal qopqoq 
bilan yopilgan. Unga radiator o ’rnatiladi. Protsessor kuchli s o v o ’tishni talab etadi. 
M anb an in g kuchlanishi 1,6V toki 40,6A gacha (1,4 G Gts) yoki 43 A (1,5 GGts).
Kam iste’mol holatida (s top grant holati) protsessor 8,5 A tok iste’mol qiladi. 
Lekin “ uzun uyqu” (deep sleep) holatida - 6,6 A iste’mol qiladi. Pentium IiI-100 
iste’mol b o 'y ic h a 2 marta yuqori. Xuddi avvalgilari singari Pentium 4 da yangi 
vazifali boshqaruv qurilmalari o ’rnatilgan. O ’rnatilgan TSS (Terminal Control 
C irCuit) te rmobosh qaruv zanjiri ichki quvvat sinxronizatsiyasi quvvati pasaytirish 
uchun modullab turadi. 2 holat k o ’rib chiqilgan:
■- 
avtomaticheskiy 
holat, 
bu 
holatda 
TSS 
ishga 
tushadi 
qachonki 
program malashtiriladigan bo'lsa. Avto mat holatda ichki sinxronizatsiya uzuluvchan 
bo'la di: 3 mks davom ida sinxronizatsiya o ’chiriladi. Bu holatda protsessorning ishlab 
chiqaruvchanligi 5 % ishiatiladi.
Term oboshqaruv sxemasi model-spetsifik registrlar orqali boshqariladi. BIOS 
dan umolchaniya b o ’yicha term oboshqaruv talab qilinadi. Pentium IV interfeysining 
siste m a shinalari avvalgi protsessorlarga mos kelmagani sababli Pentium IV uchun 
Intel firmasi ataylab yangi i85 chipseti chiqardi. U barcha zam onaviy imkoniyaiarga 
ega va R D R A M (R am bus) ga o ’rnatilgan.
Net burst mikroarxitekturasi maksimal ishlab chiqarish bajaruvchi programm 
uchastkalariga ega. Net burst mikroarxitekturasi bilan Xeon (Foster) protsessori 
server uchun ishlab chiqariladi. Ular simmetrik m u l’tiprotsessorli konfiguratsivada 
(S M P ) ishlaydi. Protsessor shu bilan birga ikkilamchi keshi 256 Kbaytga teng. 
Birinchi model lar (1,4 1,5 va l,7 M G t s ) 2.x SM P k o ’magiga ega. K elajakda 4 va 8 
tagcha protsessorlar k o ’maklari rejalashtirilgan. Protsessor shtirx chiqishli korpusga 
ega. Uning uchun yangi 603 aloqali Socket-F q o ’yiladi.